(HABER MERKEZİ)- Yüksek enflasyon ve Türk lirasının (TL) sürekli değer kaybı, en büyük banknot olan 200 TL’nin bile alım gücünü ciddi şekilde zayıflattı. 2015 yılında yalnızca bir adet 200 TL banknotla dolan bir alışveriş sepeti, bugün aynı ürünleri almak için en az 12 adet 200 TL’ye ihtiyaç duyuyor. Bu durum, TL’nin son 10 yıldaki değer kaybını ve küçük kupürlü banknotların piyasadaki etkisizliğini açıkça ortaya koyuyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı Haziran 2015’te %28,23 seviyesindeyken, Haziran 2025 itibarıyla bu oran %85,3’e yükseldi. Yani 10 yılda tam 57 puanlık bir artış yaşandı.
Piyasada dolaşımda bulunan toplam 805,9 milyar TL’lik emisyon hacminin 687,5 milyar TL’si sadece 200 TL’lik banknotlardan oluşuyor. Bu da büyük kupürlü paraların artık neredeyse tek başına kullanıldığını gösteriyor.
KÜÇÜK KUPÜRLER NEREDEYSE YOK OLDU
Haziran 2025 itibarıyla diğer banknotların tedavüldeki payları oldukça düşük kaldı:
100 TL: %11,17
50 TL: %1,79
20 TL: %0,69
10 TL: %0,72
5 TL: %0,33
Toplamda, 100 TL altındaki tüm kupürlerin payı sadece %3,53 oldu. Bu oran, 2024 Haziran’da %5,42 seviyesindeydi. Yani küçük kupürlü paraların toplam ağırlığı sadece bir yılda yaklaşık 2 puan daha geriledi.
10 YILDA SEPETİN MALİYETİ 12 KAT ARTTI
Haziran 2015’te tek bir 200 TL ile dolan bir alışveriş sepeti, bugün aynı ürünleri almak için tam 2.414 TL gerektiriyor. Bu da 12 adet 200 TL banknot anlamına geliyor. Bu dramatik artış, sadece fiyatların değil, TL’nin reel alım gücünün de ne kadar zayıfladığını gözler önüne seriyor.
REEL KURDA SERT GERİLEME: 10 YILDA 30 PUAN DÜŞÜŞ
Merkez Bankası’nın açıkladığı TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, Haziran 2025’te 69,97 seviyesine geriledi. Bu değer:
2024 Haziran’da 66,84
2015 Haziran’da ise 99,63 idi.
Bu da 10 yılda TL’nin reel değerinin yaklaşık 30 puan düştüğünü gösteriyor. Ayrıca, Yİ-ÜFE bazlı reel kur endeksi de mayısa göre 0,98 puan azalarak 92,71 seviyesine indi.
100 TL’LİK BANKNOTLAR DA GERİLEDİ
Sadece 200 TL’lik banknotlar değil, 100 TL’lik banknotlar da ciddi bir değişim geçirdi. 2023 Haziran’da tedavüldeki payı %30,79 olan 100 TL’lik banknotlar, 2025 Haziran’da %11,17’ye geriledi. Yani iki yılda yaklaşık 20 puanlık düşüş yaşandı. Aynı dönemde 200 TL’lik banknotların payı %61,97’den %85,3’e yükseldi.
EKONOMİ POLİTİKASI DEĞİŞSE DE TL’DEKİ KAYIP DURMADI
2023 ortasında değişen ekonomi yönetimiyle birlikte sıkı para politikası uygulamaya kondu. Ancak TL’nin değer kaybını durdurmakta bu politikalar da yetersiz kaldı. Enflasyonun hızı kısmen yavaşlasa da halkın günlük harcamalarındaki fiili kayıp devam etti.
PARANIN KÜÇÜLDÜĞÜ, FİYATLARIN KATLANDIĞI 10 YIL
2015’te cüzdanlarda yaygın olan 100 TL’lik banknotlar bugün neredeyse işlevsiz hale gelirken, 200 TL’lik banknot bile alım gücünü koruyamadı. Uzmanlar, mevcut durumun yeni ve daha büyük kupürlü banknotların basılmasını gündeme getirebileceğini belirtiyor.
