Mustafa Kemal, yurt gezilerini sürdürürken 1 Nisan 1923’te Meclis’ten seçimlerin yenilenmesi kararı çıktı. Bu arada bir siyasi partiye dönüşmesi kesinlik kazanmış olan ANADOLU VE MÜDAFAA-İ HUKUK GRUBU, seçimlere 9 İLKE (umde) ile girmeyi kararlaştırmıştır.
Bu 9 ilke (umde) CHP’nin programı olarak kabul edildi.
İLKE 1-Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Halkın doğrudan doğruya kendisini yönetmesi temeline dayanır. Ulusun gerçek ve tek temsilcisi TBMM’dir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin dışında hiçbir kimse, hiç bir güç ve hiç bir makam ulusun kaderine egemen olamaz.
Bu nedenle bütün yasaların düzenlenmesinde, her çeşit örgütlerde, yönetimin genel ayrıntılarında, genel eğitim ve ekonomi konularında ulusal egemenlik içinde yürünecektir.
İLKE 2-Saltanatın kaldırılmasına ve egemenlik hükümlerinin terk edilmez, ayrılmaz ve vazgeçilmez olmak üzere Türkiye halkının gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin manevi kişiliğinde toplanmış bulunduğuna dair 1 Kasım 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin oybirliğiyle verdiği karar değişmez bir ilkedir.
İLKE 3-Ülkede güven ve asayişin kesinlikle korunması en önemli görevdir.
İLKE 4-Mahkemelerin, özellikle gecikmeden adalet işlerini yapabilmesi sağlanacaktır. Bundan başka kanunlarımızın tümü ulusal gereksinmelere, hukuk biliminin anlayışına uygun olarak asğlanacaktır.
İLKE 5-a)Aşar usulünde halkın yakındığı ve zarar gördüğü noktalar temelden düzeltilmelidir.
b)Tütün tarım ve ticaretinde ulusun yararına uygun biçimde önlem alınmalıdır.
c)Mali kurumlar çiftçilere, sanayici ve tüccara ve bütün diğer işadamlarına kolaylıkla borç verecek durumda düzenlenecek ve çoğaltılacaktır.
d)Ziraat Bankası’nın sermayesi artırılacak, çiftçilere daha kolay ve daha geniş yardım edebilmesi sağlanacaktır.
e)Ülkemiz çiftçiliği için tarım makinaları geniş ölçüde yurt dışından getirilecek ve çiftçilerimizin tarım araç ve gereçlerinden kolaylıkla yararlanabilmeleri sağlanacaktırk.
f)Hammaddeleri ülkemizde bulunan mal ve sanat ürünlerinin ülke içinde yapılabilmesini, koruma ve teşvikte bulunulması ve ödüller verilmesi için her türlü önlem alınacaktır.
g)Hemen gereksinim duyduğumuz demiryolları için gerekli girişimler ve uygulamalar yapılacaktır.
h)İlköğretimde, öğretimin birleştirilmesi ve bütün okullarımızın gereksinmelerimize ve çağdaş temellere oturulması öğretmen ve profesörlerimizin hizmetlerinde yükselmeleri ve ilerlemeleri sağlanacaktır.
i)Genel Sağlık ve Sosyal yardımla ilgili kurumlar düzeltilip çoğaltılacak, çalışanları için koruyucu yasalar yapılacaktır.
j)Ormanlarımızdan bilimin gelişmesine uygun biçimde yararlanmayı, madenlerimizin en verimli biçimde işletilmesi ve hayvanlarımızın soylarının iyileştirilip çoğaltılmasını sağlayacak esaslar konulanacaktır.
İLKE 6-Askerlik süresi kısaltılacaktır. Bundan başka okuyup-yazmasını bilenlerin, orduda okuyup yazmasını bilenlerin hizmet süresi bir derece daha azaltılacaktır.
İLKE 7-Yedeksubayların yaşam ve geleceklerini kendilerine ve ülkeye en yararlı biçimde güven altına almaları temel amaçlarımızdır.
İLKE 8-Halkın işlerinin en kolay biçimde sonuçlandırılması, çalışkan, yetenekli, dürüst bir memurlar zincirinin tam bir düzene yöntemlere ve yasalara uygun olarak iş görmesine bağlı olduğundan memur sınıfı, bu anlayışla tamamlanacak ve bütün devlet hizmetleri aralıksız denetim ve gözetime tabi tutulacaktır. Öte yandan memurların atanması, görevden alınması, rahat ve huzur içinde yaşamaları, dokunulmazlıkları, sorumluluk , emeklilik ve ödüllendirilmeleri bir yönteme bağlanacaktır.
İLKE 9-Harap olan ülkemizin çabucak onarılıp yeniden yapılanması için devletçe alınacak tedbirlerden başka inşaat ve tamirat için yer yer şirketler kurulması teşvik edilip sağlanacak ve bireysel girişimleri korumayı sağlayan hükümler konulacaktır.
Yurt aydınlarından ve çeşitli mesleklerden devletin hizmet ünitelerinde en uygun biçimde yararlanılması kararlaştırılmıştır.
Cumhuriyet Halk Partisi, Mustafa Kemal Paşa tarafından, HALK FIRKASI adıyla 9 Eylül 1923’te kuruldu. 20 Kasım 1923’te ANADOLU VE RUMELİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ HALK FIRKASINA katıldı. 9 Eylül 1923’teki HALK FIRKASI’nın kurucuları
1-Gazi Mustafa Kemal Atatürk (TBMM Başkanı)
2-İsmet İnönü (Umumi Reis Vekili)
3-Recep Peker (Kütahya Mebusu)
4-Sabit Sağlamoğlu (Erzurum Mebusu)
5-Celal Bayar (İzmir Mebusu)
6-Cemil Uybadın (Tekirdağ Mebusu)
7-Refik Saydam (İstanbul Mebusu)
8-Saffet Arıkan (İzmir Mebusu)
9-Münir Hüsrev Göle (Erzurum Mebusu)
10-Kazım Hüsnü (Konya Mebusu)
11-Zülfü Tigrel (Diyarbakır Mebusu)
Partinin adı, 10 Kasım 1924’te CUMHURİYET HALK FIRKASI şeklinde değiştirildi. 9 Mayıs 1935’te toplanan 4.Kurultayda da CUMHURİYET HALK PARTİSİ adını aldı. Bu 4.Kurultay Mustafa Kemal’in katıldığı son kurultaydı.
CHP’yi kuran kadrolar, Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden yeni bir ULUS DEVLET kurarak, çağdaş uygarlığa ulaşmayı ve aydınlanmayı hedefliyordu. Bu çalışmalar M.Kemal Atatürk’ün ölümüyle son bulmuştur. 1 Nisan 1923’teki, 9.Uhde (İlke) 2020’lerin CHP’sinden çok daha ilerici ve devrimciydi.
