ADANA (BÖLGE)-Engelli çalışanların emeklilik şartları, diğer çalışanların emeklilik şartlarına göre pozitif bir ayrımcılığa uğrayarak biraz daha kolaylaştırılmıştır. Buna göre yasadaki ilgili maddeler, engelli çalışanların emeklilik şartlarını daha hızlı bir şekilde tamamlama imkanı sunmuştur.
Doğuştan engelli ya da çalışma hayatına başladıktan sonra engelli olmuş olsun, SSK’lı ya da Bağ-Kur çatısı altında sigortalı olsun fark etmeden herhangi bir kurum ya da kuruluşta çalışan tüm engellilerin emekli olabilmeleri için gerekli şartlar, diğer çalışanların emekli olabilmeleri için gerekli şartlardan biraz daha farklıdır. Yasada yer alan ilgili maddeler, engelli çalışanlar için gerekli yaş, sigortalılık süresi, prim günü gibi emeklilik şartlarını diğer çalışanlardan daha çabuk tamamlama imkânı sunmuştur. Yaşadıkları zorlu hayata karşı emeklilik şartlarını iyileştirerek pozitif bir ayrımcılık uygulanan engelli vatandaşlar için bu şartların ne olduğu büyük bir merak konusu.
ENGELLİ EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR?
Engelli çalışanların emekli olabilmeleri için gerekli şartların düzenlemesi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu’nun yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartlarını düzenleyen 28. Maddesi tarafından açıkça ortaya konmuştur.
Buna göre;
MADDE 28-Yaşlılık sigortasından
sigortalıya sağlanan haklar şunlardır:
a) Yaşlılık aylığı bağlanması.
b) Toptan ödeme yapılması.
Değişik ikinci fıkra:
17/4/2008-5754/16 md.) İlk defa bu Kanuna göre sigortalı sayılanlara;
a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla
yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak
uygulanır.
b) (a) bendinde belirtilen yaş
şartı;
1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,
2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,
3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,
4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,
5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,
6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,
7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65, olarak uygulanır.
Ancak yaş hadlerinin uygulanmasında (a) bendinde belirtilen prim gün sayısı
şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınır.
Sigortalılar, ikinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığından yararlanabilirler.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık
kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin
incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma
gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri
sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri
sigortalı olmaları ve 4680 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi
bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları
aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94 üncü madde hükümlerine
göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.
Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için ikinci fıkrada belirtilen yaş şartı 50 olarak uygulanır.
55 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilen sigortalılar, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığından yararlanırlar.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.
(Değişik fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen yaşlılık aylıklarından yararlanabilmek için, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalının çalıştığı işten ayrıldıktan, (b) bendinde belirtilen sigortalının sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten sonra yazılı istekte bulunmaları, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıların ise istekleri üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilişiklerinin kesilmesi şarttır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için ayrıca, yazılı talepte bulunduğu tarih itibarıyla genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması zorunludur.
Bu maddenin uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
