HABER: AYŞE TOPAK
ADANA (BÖLGE)-Tüm dünyada en yaygın akciğer hastalıkları arasında yer alan KOAH, ülkemizde de ölümcül hastalıkların başında geliyor. Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olmasına karşın hastaların ilk belirtileri önemsememesi tedaviyi engellediği için KOAH’ı ölümcül hale getiriyor. Acıbadem Adana Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gamze Uçar, sigaranın Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) riskinin 10 ile 14 kat artırdığına ve içinde bulunduğumuz pandemi döneminde Covid-19’a yakalanma riski yüksek grubun içinde KOAH’lıların da bulunduğunu belirterek “KOAH’ın ilk belirtileri sigaranın yol açtığı şikayetlere benzediği için hastalar doktora gitmiyor. Bu nedenle da hastalık ilerliyor. Nefes darlığı ve öksürük şikayetiniz varsa derhal doktora başvurun. Eğer KOAH hastasıysanız Covid-19 önlemlerini sıkı sıkı uygulayın” diyor.
Ölümcül hastalıklarda 4. sırada
KOAH, kısaca “akciğerlerin zararlı gaz ve parçacıklara karşı artmış kronik iltihaplanma yanıtı olarak ortaya çıkan, hava akımı kısıtlılığı ile kendini gösteren, yaygın, önlenebilir ve tedavi edilebilir hava yolu hastalığı” olarak tanımlanıyor. Tüm dünyada önemli bir halk sağlığı tehdidi olarak kabul edilen KOAH’ın küresel görülme sıklığının yüzde 15-20 düzeyinde olduğunu belirten Dr. Gamze Uçar, “Türkiye’de görülme oranı yüzde 19 olan KOAH, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada ve ülkemizde en sık öldüren 4. hastalık” diye açıklama yapıyor. KOAH nedeni olarak birinci sırada yüzde 90 oranıyla sigara yer alıyor. Öyle ki sigara içenlerde KOAH gelişme riski içmeyenlere oranlar 10 ila 25 kat fazla. Sadece aktif içiciler değil pasif içicilerin de bu hastalığa yakalanabildiğini anlatan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gamze Uçar, KOAH’a yol açan diğer risklerin de “mesleki ve çevresel toz ve gaz maruziyeti ile genetik faktörler” olduğunu belirtiyor.
“Belirtileri göz ardı etmeyin”
KOAH’ın sık görülmesine ve tedavi edilebilir bir hastalık olmasına karşın ölüm nedeni olarak bu kadar üst sıralarda yer almasında, hastaların doktora geç başvurması rol oynuyor. Hastalığın ilk belirtilerinin genellikle öksürük ve sabahları balgam çıkarma olduğunu ve bunun da sigaraya bağlanarak önemsenmediğini anlatan Dr. Gamze Uçar, şöyle devam ediyor:
“Belirtilerin önemsenmemesi nedeniyle hastaların üçte biri ile onda biri ancak tanı alıyor. Oysa hastalığın daha ilk belirtilerde saptanması çok önemli. Çünkü bu erken evrede hastalık tespit edilir ve sigara içimi bırakılırsa hastalık durdurulabilir ve akciğerlerdeki fonksiyon kaybı önlenebilir. Sigara içimi devam ettikçe hastalık ilerler ve nefes darlığı, hışıltılı solunum gibi semptomlar da olmaya başlar. Nefes darlığı başlangıçta sadece yol yürümekle ya da merdiven çıkmakla olurken, ileri evrelerde istirahat halinde bile olmaya başlar. Hastalık daha da ilerledikçe sağ kalp yetmezliği bulguları ve diğer sistemik bulgular da görülmeye başlar.”
“İlaçlar hastalığı ortadan kaldırmaz”
KOAH tanısı hastanın kronik öksürük ve balgam çıkarma, nefes darlığı ve hışıltılı solunum gibi belirtilerinin yanı sıra solunum fonksiyon testi ile konuyor. Ayrıca akciğer grafisi ile KOAH’a uyumlu bulguların görülebileceğini anlatan Dr. Gamze Uçar, tedavide en önemli noktanın sigara içmekten vazgeçmek olduğunu yineliyor ve ekliyor: “KOAH tedavisinde kullanılan hiçbir ilaç hastalığı tamamen ortadan kaldıramaz ve hiçbir ilaç sigaranın bırakılması kadar hastalığın ilerlemesini yavaşlatıcı etki gösteremez.”
Covid-19’a karşı özel tedbirler
Tüm dünyada görülen koronavirüs salgını ile ilgili gelişmeler ve deneyimler, kronik akciğer hastalarının Covid-19 açısından daha büyük risk altında olduğunu gösteriyor. KOAH’lı hastaların koronavirüs yakalanması halinde solunum sorunlarının artabileceği ve ciddi komplikasyonlar gelişebileceği uyarısında bulunan Dr. Gamze Uçar, Türk Toraks Derneği KOAH Çalışma Grubu’nun KOAH tanılı hastalar için sundukları önerileri de 11 maddede topluyor:
1. KOAH’lı hastaların Covid-19 virüsü ile gelişen enfeksiyona yakalanma ihtimalini en aza indirmeleri ve enfeksiyondan korunmaları için evlerinde kalmaları son derece önemlidir.
2. Covid-19 enfeksiyonuna yakalanma riskinizi azaltmak için en önemli önlem, su ve sabunla ellerin 20 saniye yıkanması, temizlenmemiş ellerle göz, burun ve ağıza dokunulmaması, öksürük ve hapşırık sırasında kolun dirsek içinin kullanılmasıdır.
3. Yakınlarınızdan size bulaş olma riskini azaltmak için önerilen tüm bu hijyen kurallarına evde birlikte yaşadığınız kişilerin de uyması önemlidir. Eğer aynı evde yaşadığınız kişilerde Covid-19 enfeksiyonu şüphesi varsa bu kişinin izolasyonu, mümkünse aynı ortamı paylaşmamanız son derece önemlidir.
4. Pandemi süresince hastane ortamına girmek olası enfeksiyon riski oluşturacağından, düzenli kontroller, herhangi bir problem ve yakınmalarda artış olmaması durumunda salgın döneminde ertelenmelidir.
5. KOAH tedavisinde kullandığınız raporlu ilaçlarınızı reçete yazdırmaya gerek olmadan TC kimlik numaranız ile eczaneden temin edebilirsiniz. Reçete yazdırmak için hastaneye gelmenize gerek bulunmuyor. Eğer raporunuzun süresi 1 Ocak 2020 tarihinden önce dolduysa raporun yenilenmesi gerekli olduğundan bu konuyla ilgili olarak size takip eden göğüs hastalıkları doktorunuzla telefon yoluyla irtibata geçebilirsiniz.
6. Coronavirüs enfeksiyonu belirtileri KOAH hastalığınızın akut alevlenmelerine yol açabilir ya da yine başka enfeksiyon veya nedenlere bağlı hastalığınızın seyrinde ortaya çıkabilen akut alevlenme ve zatürree klinik tabloları ile karışabilir. Bu nedenlerden dolayı, enfeksiyona ait ateş yüksekliği, öksürük, solunum sıkıntısı ortaya çıkması veya nefes darlığında artma gibi belirtiler başladığında en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir.
7. KOAH’lı hastaların, Covid-19 pandemisi süresince, inhaler (nefes yolu ile) kullandığı kortikosteroid içeren ilaçların kullanımından kaçınmaları gerektiğine dair herhangi bir bilimsel kanıt bulunmuyor.
8. KOAH tedavinizi günlük ve düzenli olarak kullanmaya devam ediniz. Bu hastalığınızın kontrolü açısından son derece önemlidir.
9. Oksijen tedavisi kullanıyorsanız doktorunuzun önerdiği şekilde en az 15 saat/gün olacak şekilde kullanmayı sürdürünüz.
10. Nebülizatör aracılığıyla ilaç kullanımı Covid-19 enfeksiyonu olan veya şüpheli bile olsa hastalığın bulaşma ihtimalini artıracağından bu yöntem kullanılmamalıdır. Nebülizatör kullanılması gerekli durumlarda onun yerine ölçülü doz inhaler kullanılması önerilmektedir ve eğer varsa bu ilacın spacer adı verilen ara parça ile alınması önerilir.
11. Sigaradan ve sigara içilen ortamlardan uzak durunuz.
