Röportaj: Yener EKİNCİ
ADANA (BÖLGE) – Adana gibi yağlı yemekleriyle meşhur bir kentte yaşıyorsanız, kilo problemleriyle mutsuz olmanız kaçınılmaz bir gerçektir. Daha sağlıklı beslenme inancınızı yükselmeye ihtiyacınız varsa, Özel İstiklal Tıp Merkezi’nde hizmet veren Diyetisyen Ece Beste Karaman ile yaptığımız bu röportajı mutlaka sonuna kadar okuyun.
Türk insanın beslenme alışkanlığını nasıl buluyorsunuz? Sık yapılan hatalar nelerdir?
Beslenme alışkanlığının en temeli aslında Türk mutfak kültürüne dayanmaktadır. Beslenme alışkanlığı toplumdan topluma değişiklik göstermektedir. Aslında yaşam şeklimiz bize beslenme alışkanlığını yansıtmaktadır. Beslenme alışkanlığını sosyo-ekonomik düzey, bölgesel farklılıklar, aile yapısı, çalışma koşulları gibi nedenlere bağlayabiliriz. Bununla birlikte alışkanlıklarla doğan hatalarımızda vardır. Genellikle hızlı bir şekilde yemek, o zamanı geçiştirip ayaküstü beslenme, öğün atlamak, tek çeşit beslenmek, bilgi düzeyinin yetersiz olması veya türk halkının beslenme durumuna bakıldığında ekmek ve tahıl ürünlerine ağırlık verilmesi gibi birçok hatalarla karşılaşmaktayız.
Diyet denilince aklımıza kibrit kutusu büyüklüğünde peynir ve bir elma gibi yiyeceklerden menüler geliyor. Yasaklı listeler olmadan da diyet yapılamaz mı?
Öncelikle ben kibrit kutusu büyüklüğünde peynir tabirinden hoşlanmıyorum. Bizim gerek klinikte gerek hastanede danışanlarımıza gösterdiğimiz bir porsiyona girecek miktarda örnek besinlerimiz mevcuttur. Onlar olmadığı takdirde el ölçütlerimizi kullanarak danışanlarımıza bir porsiyona girecek miktarları anlatırız. Yasaklı bir diyet demek yerine kısıtlı bir diyet demek doğrudur. Çünkü bizim amacımız her bireyin her besin grubundan yeterli ve dengeli bir şekilde beslenme programını hazırlamaktır.
Beslenme düzenini sağlıklı hale getirecek bir insanın mutfağında eksik olmaması gereken gıdalar nelerdir?
Günümüzde sağlıklı yaşama merak gittikçe artmaktadır. Ve bu merak insanlara farklı taTlar, yeni tarif denemeleri, yeni besinlerle tanışmaya itmektedir. Tabi her zaman söylediğim şey mutfakta tazelik çok önemlidir. Taze sebze-meyveler, kuru baklagiller, süt ürünleri, et ürünleri, tahıllar, kuruyemişler, kuru meyveler mutfağı hem zengin hem çeşitli kılmaktadır.
Doğru diyet nasıl olmalıdır?
Doğru beslenme her bireyin enerji ve besin ögelerini karşılayacak şekilde her besin grubundan yeterli miktarda alınmasıdır. 4 besin grubumuz vardır. Bunlar; Süt, et-yumurta-kuru baklagil, sebze-meyve ve ekmek-tahıl grubudur. Bu dört besin grubunu yeterli ve dengeli miktarda tükettiğimiz takdirde doğru beslenme modeline ulaşmaktayız.
Diyette sıklıkla yapılan hatalar nelerdir?
Diyette en çok yapılan hataların başında pes etmek yani diyeti bozmak geliyor. İnsanlar her şeyin çok hızlı olmasını istiyorlar ama bizim yaptığımız işte süreç ve sürdürülebilirlik çok önemlidir. Danışanlarıma sabırlı olmaları ve bu beslenme programını nasıl eğlenceli hale getirebiliriz diye psikolojik destek vermek onları motive etmektedir. Yaptıkları bir diğer hata ise ekmeğe olan bakış açıları ve listelerinde var olan ekmek miktarını azaltma yönünde değiştirmeleridir.
Danışanlarınız arasında kilo vermek isteyen, size gelmeden önce defalarca farklı diyetler denemesine rağmen kendine hakim olamadığı için başarısız olanları nasıl motive ediyorsunuz, nasıl bir beslenme öneriyorsunuz?
Birçok diyetler denemek, farklı diyetisyenlerden destek almak aslında bizi çıkmaza götürdüğünün habercisidir. İlk olarak amacımızın ne olduğunu belirlemek bizi doğru hedefe ulaştırır. Kesin, kendinden emin kararlar vermek bizi başarıya ulaştırır. Ben her zaman bu sürecin irade ve sabırla güzel sonuçlandığına inanıyorum. Profesyonel destek almak için geldiklerinde önceki yaptıklarınızı bir kenara bırakın ve benimle beraber bu yolda ilerleyelim diyorum.
Hep kilo vermek isteyenlerden bahsediyoruz, bir de kilo almak isteyenler ve genellikle hüsrana uğrayanlar var. Kilo alamayanlar için genel olarak ne tavsiye ediyorsunuz?
Kilo almak kilo vermekten her zaman daha zordur. Çünkü kilo vermek isteyen danışanlarımıza kısıtlı bir diyet uyguluyoruz fakat kilo almak isteyen danışanlarımızda aynısı söz konusu değildir. Onlar için günlük aldığı enerji miktarını yavaş yavaş arttırmak söz konusudur. Tabi yavaş yavaş diyorum çünkü bu tür danışanlarımızda genellikle iştah kaybı ve besin seçiciliğinin varlığını çok yaşıyoruz. Kilo almak isteyen danışanlarımızın istediğimiz hedefe ulaşması ciddi bir süreç gerektirir. Bu süreçte sabırlı olmalarını ve her zaman kendilerini motive etmelerini istiyorum. Kilo almak için gelen danışanlarıma her zaman bu işi sporla destekleyelim diyorum. Çünkü düzenli kilo almakla beraber sağlıklı bir vücut hedeflemek sporun öncülüğündedir.
Sporcu beslenmesi nasıl olmalıdır?
Bu soru çok genel bir soru aslında. Vücudun doğru ve sistemli çalışabilmesi için gerekli olan enerji besinlerden sağlanır. Sporcu beslenmesi, kişinin hangi sporu yaptığı, ne sıklıkla yaptığı ve ne derece yaptığı çok önemlidir. Bu kriterlere bakılarak kişinin enerji ve besin ögesi gereksinimleri hesaplanıp beslenme programı düzenlenmektedir. Spor yapan insanlar sedanter bireylerden daha fazla enerji ihtiyacına sahiptir.Sadece enerjiyle de kalmıyor. Artan sıvı ihtiyacının karşılanması için bol su tüketimi, kas kütlesinin korunması için protein alımı, egzersiz boyunca enerji ve kan şekeri seviyesini korumak için karbonhidrat alımı sporcular için çok önemlidir.
Gıda takviyelerine (vitamin-mineral gibi) bakış açınız nasıldır? Kullanılmalı mı?
Her insanın vücut yapısı, gereksinimleri birbirinden farklıdır. Yapılan tahliller sonucu herhangi bir eksiklik varlığında doktor tarafından reçetelendirilip kullanılması önerilmektedir.
Sağlıklı bir büyüme ve gelişme süreci için çocukların nasıl beslenmesi gerekir?
Çocukların sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak için en başta aileler bilinçlendirilmelidir. Çünkü çocuklar ilk sofra düzenini, yemek çeşitliliğini, eve yapılan alışverişleri hep aileleriyle öğrenir. Anne-baba ne yaparsa çocukta ileriki hayatında ona benzer bir alışkanlık kazanmaktadır. Çocukların büyüme ve gelişimi için kısıtlama söz konusu değildir. Sadece basit karbonhidrat içeren ürünler, trans yağlı ürünler, hazır paketli ürünler, abur cuburlar kısacası sağlığımıza zarar veren yiyeceklerden uzak durmaları gerekmektedir. Her besin grubundan yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmeleri ve egzersizle desteklemeleri ileriki yaşantılarında minimum hastalık riski maksimum iyilik hali sağlayacaktır.
