Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde uluslaşma gibi bazı önemli işlevleri yerine getiren Türk Ocakları, Cumhuriyet döneminde ırkçı, turancı ve dinci kesimlerin yer aldıkları merkezler durumuna geldiler ve Atatürk Devrimlerine karşı çıkar oldular.
Dahası da var; Buralar saltanat ve hilafet özlemi çekenlerin, laiklik karşıtlarının yuvası oldu.
Hamdullah Suphi Tanrıöver gibiler faşizme övgüler yağdırır oldular.
Ve Atatürk düşmanı eski İTTİHATÇILAR da bu ocaklarda yuvalandılar. Serbest Fırka kurulduğunda da bu ocaklar, bu Serbest Fırka’nın şubeleri gibi çalıştılar.
Atatürk yeni bir yapılanmanın gerekli olduğunu gördü. Bu nedenle Türk Ocakları kapatılarak yerine Halk Evleri kuruldu.
Halk Evleri ‘Dokuz Koldan’ faaliyetler yürüttüler vatan sathında. Kültür ve sanatın, sporun, yardımlaşma ve dayanışmanın, devrimlerin yaygınlaşıp gönüllere yerleşmesinin öncüleri ve odakları oldular.
Bazı rakamlar vermek gerekirse 1946 yılında halkevlerinin sayısı 455, köylere kurulan halkodalarının sayısı 4066 idi.
1938 yılında halkevlerinin üye sayısı erkek 130.000, kadın 6215, kitap sayısı 286.000, okur sayısı ise 2.000.000’du.
Çok partili yaşama geçme hazırlıkları başlar başlamaz karşı devrim yeniden hortladı.
1947 yılında Türk Ocakları yeniden kuruldu. Hamdi Suphi Tanrıöver konuşmalarında dil devrimine karşı çıktı, eski harfleri savundu.
Atatürk’ü bir zamanlar en çok övendi, şimdi Atatürk yoktu, onu en çok yeren olmuştu.
1950’de Demokrat Parti iktidara geldi. Aydın Halkevi’nin kurucu başkanı Adnan Menderes, başbakan oldu. Ve ilk icraatlarından biri 5830 sayılı yasa ile halkevlerinni kapatılmasını sağladı.
Halkevlerinin mal varlığı yağma ve talan edildi. Bazı bölgelerde kitapları meydanlara taşınarak yakıldı.
Bazı binaları tuvalet olarak kullanıldı.
Çok ilginçtir o zamanlar Ulus Gazetesi yazarı olan Peyami Safa bile şiddetle karşı çıktı halkevlerinin kapatılmasına.
Halkevleri 1960’dan sonra yeniden kuruldu. Bugünde var, ancak eski görkemi ve işlevi maalesef yok.
Ama Türk Ocakları var, Dinci-Milliyetçi-Türk-İslam sentezçi ya da Türk-İslam ülküsü yolunda yürüyor.
Artık herkes bir hesaplaşmaya oturmalı.
Halkevleri ve Atatürk Devrimleri yolu mu, karşı devrim ve dincilik yolu mu?
Hemden ihvan dinciliği mi?
