Bundan tam 90 yıl önce 1932’de Atatürk’ün aydınlanma kurumu HALKEVLERİ açıldı. (19 Şubat 1932)
Halkevleri ve Halkodaları, ‘En Hakiki Mürşit İlimdir, Fendir’ diyen Atatürk’ün kurduğu Laik Cumhuriyet’in halkçı ve çağdaş kültür-uygarlık mekanlarıydı.
Cumhuriyet kurulurken toplam nüfusun %5’i bile okur-yazar değildi. Ülkede üniversite yerine medreseler egemendi. Toplumun geneli bilimden, kültürden, sanatdan, kitaptan bi haberdi.
Yaygın bir cehalet vardı.
İşte halkevleri ve halkodaları, bu cehaletle mücadele edip, toplumu bilimle, kültürle, sanatla, kitapla buluşturup çağdaşlaştırmak için kuruldu…
II.Meşrutiyet döneminde 3 Temmuz 1911’de Türk Ocakları kurulmuştu. Türk Ocakları zamanla islamcılık gibi akımlara yönelince Atatürk, 24 Mart 1931’de Türk Ocaklarını kapattı.
Ocaklar, 1 Nisan 1931’de Ankara’da toplanan olağanüstü kurultay kararıyla 257 şubesiyle CHP’ye katıldı.
Çekoslovakya’da dernek olarak örgütlenen kent ve kasabalarda merkezleri, köylerde lokalleri olan Çek ve Slovak toplumunun kültürel canlılığını sağlayan sokollar’dan esinlenerek halkevleri kuruldu.
Avrupa’da beden eğitimi öğrenimi gören Vildan Aşır Savaşır’ın Çekoslovakya’daki sokol’lar hakkındaki yaptığı gözlemler Atatürk’ün dikkatini çekmişti.
Bunun üzerine Atatürk’ün isteğiyle dönemin Milli Eğitim Bakanı Dr.Reşit Galip; bir ekip oluşturup SOKOL benzeri halkevleri örgütlenmesini oluşturdu.
10-18 Mayıs 1931’de toplanan CHP 3.Büyük kongresinde halkevlerinin kurulmasına karar verildi.
İlk halkevleri, 19.02.1932’de Ankara’da Türk Ocağı binasında açıldı. O gün ülke genelinde 13 halkevi daha açıldı. Böylelikle aynı anda 14 halkevi açılmış oldu.
Ankara, Adana, Samsun, Afyon, Van, Aydın, Konya, Bursa, Eskişehir, Diyarbakır, İzmir, Çanakkale, İstanbul ve Denizli Halkevleri’ydi.
Halkevlerinin açılış törenlerinde halkçılık anlayışının bir göstergesi olarak salonda hiç kimseye özel bir yer ayrılmadı.
Açılış töreninde ilk konuşmayı yapan CHP Genel Sekreteri Recpe Peker, halkevlerinde bütün vatandaşları eşit gören bir anlayışla ülkede kültürel bütünlüğün sağlanmaya çalışılacağını ve halka kültürel konularda rehberlik edileceğini söyledi.
Halkevleri halkı uluslaştırmak amacıyla kurulan Halk Eğitim Merkezleri olduğunu belirten Peker, buralarda toplumun ulusallaşması için sosyo ve kültürel çalışmalar yapılacağını ifade etti.
Basında halkevlerinin açılması geniş yer aldı. Cumuhriyet Gazetesi’nde halkevlerinin açılışı 1.sayfadan HALK DÜN KENDİ EVLERİNİ AÇTI başlığıyla duyuruldu.
İlk merhalede düşmanı, ikincisinde Sevr’i, üçüncüsünde taassubu yıkan ve dördüncüsünde Cumuhriyeti kuran Gazi nesli, dün kendi evini açtı diye açılışları kamuoyuna duyurdu.
