İKİNCİ BÖLÜM
18 Ocak günü ovada yaptığı uzun inceleme gezisi sırasında Suphi Paşa ile kardeşi Kadri Bey’in çiftliğinde bir süre kaldı. Çiftlik evinin balkonundan çevreyi dikkatle gözlemledi.
Gezi dönüşü Seyhan kıyısındaki Memleket Hastanesine yaklaştıklarında ellerindeki kırmızı beyaz kurdelelerle bekleyen hastalarla karşılaştılar. Paşa arabayı durdurup hastaneyi ziyarete karar verdi. Önce çocuklar koğuşuna girdi. Dar-ül eytamdan (Yetimler Yurdu) gözündeki hastalıktan dolayı yatmakta olan bir çocuk ve yaralı bir kız Paşa’ya “Hasta evlatlarınızın teşekkürlerini kabul ediniz” dedi. Hemen ardından da bir hastabakıcı elindeki demeti uzatırken, heyecanla konutu: “Paşam, hasta evlatlarımızın acı iniltilerini dinlendiren bu çiçekleri takdim ediyorum.” Diğer hastalara da geçmiş olsun diyen Paşa arabaya dönerek kente döndü.
ZİRAAT MEKTEBİ ÖĞRENCİLERİYLE
19 Ocak günü öncelikle Ziraat Mektebi (Tarım Okulu) ile Topçu Kışlası’nı ziyaret etti. Ziraat Mektebi’nde çiftçilerle iyi tohum ve iyi ziraat yapılması hakkında fikir alışverişinde bulundu. Bu sırada okul öğrencilerinden biri, “Bu memleketin efendisi çiftçidir ve kılıçla alınan memleketler gider, sabanla kurtulanlar gitmez, kalır” sözlerini anımsattı ve “Paşam, bu sözünüz rehberimiz oldu” dedi. Bunun üzerine ayağa kalkan Atatürk;
“Efendiler;
Muhitinizde (çevrenizde) geçirdiğim dakikalar canımın en kıymetli, en istifadeli zamanları olmuştur. Bundan dolayı müftehirim (kıvançlıyım). Memleketimizin ziraat memleketi olmakla beraber asri bir vecih tarzla ziraatini icab ettirmekedir. (çağdaş yöntemle tarım yapılmasını gerektirmektedir) .
(…)
Benim için kıymetli ve istifadeli (yararlı) saatler hazırlamış olduğunuzdan dolayı teşekkür ederim. Memleketinizin iyi bir ziraat memleketi olduğu malûmdu. Tarzı ziraatın da iktisadi (ekonomik) ve asrî (çağdaş) olduğunu yakından görmekle seviniyorum. Eğer arkadaş efendinin söylediği gibi hidematımız (hizmetlerimiz) varsa ve bunu mükâfatlandırmak istiyorsanız tahsile hasrolunan (eğitime verien) zamanlarınızı boş geçirmemenizi iyi bir çiftçi, asrî tekâmülât (çağdaş olgunlaşmalar)ve terakkiyata vakıf (gelişmeleri bilen) bir ziraatçı olmanızı, ziraat sahasında emin ve metin adımlarla yürümenizi kemali ciddiyetle talep ederim” dedi.
Ziraat Mektebinden sonra ziyaret ettiği Topçu Kışlasında askerî geçit töreniyle karşılandı. Bir bataryanın mevzi almasını istedi. Bu esnada askerlere, sohbet eder gibi sorular sordu. Aldığı cevaplardan büyük mutluluk duyduğu belli oluyordu.
PAŞA OKULLARDA
Öğleden sonra liseye gitti. Öğrencilerin coşkun sevgisiyle ile karşılandı. Okul müdürü Ragıp Nurettin Bey’den öğrenci sayısı ve derslerle ilgili bilgiler aldı. Onuncu sınıfın Edebiyat dersine girdi. Öğrencilere yönelttiği sorulara verilen cevaplardan dolayı Öğretmen Nurullah Ata’ya (Ataç) teşekkür etti.
Liseden sonra Kız Muallim (öğretmen) ve Erkek Muallim okullarına gitti. Akşama doğru da Cumhuriyet Halk Fırkası’nı ziyaret etti. Burada partililer ve gençlerle sohbet etti. Adana’yı çok iyi bulduğunu ve burada irticanın, kara kuvvetin yer bulmasının mümkün olmadığını, Adana’nın iyi ve temiz halkının da iyi ve kötüyü seçmekten aciz olmadığını söyledi.
Atatürk, ziyareti esnasında bir akşam, eşi Latife Hanım ve Fahreddin Paşa (Altay) ile birlikte Türk Ocağı sinemasında tertip edilen müsâmereyi izledi. Alkışlar arasında locasına geçti. 5 Ocak törenlerini izlemiştir. Bu esnada ocak Kâtib-i umumisi (Genel Sekreteri) Ferit Celâl’e (Güven) sorular sorarak müsâmereyi çok beğendiğini ancak bir daha sinemaya gelirse kendisine loca ayrılmamasını ve halktan biri gibi istediği yere oturmak istediğini söyledi.
Adana gezisini tamamlayan Ulu Önder, 19 Ocak akşamı halkın yoğun sevgi gösterileri eşliğinde Mersin’e gitmek üzere istasyona geldi. Burada kendiyle görüşmek isteyen yaşlı bir köylüyü kompartımanına aldı ve bir saate yakın görüştü. Köylüyü yolcu ettikten sonra tren hareket etti. Geceyi Yenice İstasyonu’nda trende geçirdikten sonra 20 Ocak günü saat 17.00’de Mersin’e indi.
BİTTİ
