Genç Cumhuriyet ilköğretim seferberliği başlattı. 18-20 yıl içinde hem okul, hem öğrenci, hem de öğretmen sayılarında önemli artışlar oldu.
Şöyle ki…
Öncelikle 1924 Köy Kanunu’nun 13.maddesine göre Köyde Bahçeli Bir Mektep Binası Yapmak köyün mecburi işlerinden biri sayıldı.
Orman Kanunu’na koyulan bir madde ile de köy okulu için gereken kerestenin ormanlardan parasız verilmesi kararlaştırıldı.
Sonra da köy ilkokullarının yapımına başlandı.
Örneğin; Ankara İlköğretim Müfettişi R.Tümer’in verdiği bilgilere göre 1937-1939 arasında Ankara’da Merkez Ayaş, Kalecik, Kızılcahamam, Polatlı ve Çubuk kazasının nüfusları 200 ile 400 arasında değişen köylerinde 272 köy ilkokulu yapıldı.
1940’da ise 80 köy ilkokulu yapılması için proje hazırlandı. 272 köyde yapılan okullar için Maarif Vekilliği, Vilayet bütçeleri ve köy sandıkları üç yıl içinde toplam 531.000 lira harcadı.
Okul binaları genellikle taş ve kerpiç olarak yapıldı, çatılar yerli kiremitlerle örtüldü. Koridor ve mutfakların zeminleri beton, dershane ve odaların altları ve tavanları tahtadandı.
İsmail Hakkı Tonguç’un verdiği bilgilere göre Millet-Devlet işbirliği sayesinde 1923-1939 arasında köylerimize 3936, şehir ve kasabalara da 437 ilkokul binası yapılmış.
Yine Tonguç’un verilerine göre 1923-1939 arasında 16 yıl içinde köylere inşa edilen 3.936 okulun, arsa ve bahçeleri hariç, yalnız bina kıymeti, ortalama bir hesapla en az 12 milyon lira tutuyordu.
Tonguç, 1939’da, daha 35000 köye okul yapılması gerektiğini, bunun için de 50 milyon liraya ihtiyaç olduğunu yazıyordu.
Sonra ne mi oldu?
1935’de 500 civarındaki köy ilkokulu sayısı 1939-1940’ta 8032’ye, 1949-1950’de 15505’e, 1959-1960’da ise 19157’ye çıktı.
Yani genç Cumhuriyet, 1930’lardan 1960’lara kadar 40.000 köyün yaklaşık 20.000 binine ilkokul yapılmayı başardı. Bu okulların büyük bir bölümü tek parti döneminde (CHP) yapıldı.
Sahi!..
Sürekli tek parit camileri kapattı diyenlerin, hiç tek parti binlerce ilkokulu açtı dediğini duydunuz mu?…
