İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Kahramanmaraş merkezli 10 ilde yıkıma yol açan depremle ilgili basın açıklaması yaptı. İMO Başkanı Hasan Aksungur, “Tüm binaların deprem güvenliğinin taranması elzemdir. Adana’da mevcut bina envanteri tespit edilerek, yapılar depreme karşı güvenli hale getirilmelidir. Depremi afete dönüştüren, depreme dayanıksız yapılardır” dedi.
HABER: CANSU ERSOY
ADANA (BÖLGE)-Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat tarihinde aynı gün iki kere büyük ölçüde sallayan deprem sonrasında 10 etkilenmişti. Adana’da etkilenen iller arasında yer almıştı. Adana’da da yıkıma yol açan depremle ilgili İMO Adana şubesi basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamayı İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Adana Şube Başkanı Hasan Aksungur yaptı.
“MALATYA, KAHRAMANMARAŞ, ADIYAMAN VE HATAY KENT MERKEZLERİ VE İLÇELERİ NEREDEYSE TAMAMINA YAKIN BİR BOYUTTA ENKAZ HALİNE GELMİŞTİR”
Başkan Aksungur, “6 Şubat 2023 günü sabaha karşı saat 4.17’de ve gündüz 13.24’de meydana gelen Kahramanmaraş, Pazarcık ve Elbistan- Ekinözü merkezli depremler ve artçıları; 11 ilimizde, ilçelerinde ve kırsal alanlarda çok büyük yıkımları, hasarlara yol açmış, 40 binin üzerinde insanımızın ölümüne, binlercesinin yaralanmasına, binlerce insanın evsiz kalmasına neden olmuştur. Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis ve Diyarbakır nispeten az hasarla karşılaşmış; Malatya, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Hatay kent merkezleri ve ilçeleri neredeyse tamamına yakın bir boyutta enkaz haline gelmiştir” diye aktardı.
“DEPREMİ AFETE DÖNÜŞTÜREN, DEPREME DAYANIKSIZ YAPILARDIR”
Depremin hava, su, yağmur, kar gibi bir doğa olayı olduğunu, insanlık tarihinin bu güne kadar bu doğa olayları ile yaşadığını ve bunların önlenemeyeceğini dile getiren Aksungur, ”Ülke topraklarımızın %80’den fazlası ve nüfusun yaklaşık 75 bu gerçekle yaşamayı sürdürmek zorundayız. Milyonu deprem Ancak deprem bir afet değildir. Depremi afete dönüştüren, depreme dayanıksız yapılardır. Buradan hareketle vardığımız yer, ülkemizin ve bölgemizin mevcut yapı stokunun durumudur” dedi ve yapı stoğu konusunda her depremden sonra kararlar alındığını, kanunlar çıkarıldığını ancak uygulamada yetersiz kalındığını belirtti.
GEÇMİŞTE YAŞANAN DEPREMLERLE İLGİLİ BİLGİ VERDİ
Aksungur, geçmişte ülkemizde gerçekleşen büyük depremleri hatırlattı ve şunları söyledi:
“1999 Marmara Depremi milat kabul edilip; deprem yönetmeliği, ilgili şartnameler değiştirilmiş, kademeli olarak yapı denetim sistemine geçilmiş, elle beton dökmek yasaklanmış ve nervürlü demir kullanımına geçilmiştir. Ancak yapı denetim sistemi yetersiz kalmıştır. 2001 yılında meclis araştırma komisyonu kurulup, deprem gerçeğini irdeleyen çalışmalar yapılmış, her paydaşı kapsayan öneriler alınarak, 500 sayfayı geçen bir rapor hazırlanmıştır. Ancak rapor kağıt üzerinde kalmıştır. 18.08.2011 tarihinde, Resmi Gazetede yayımlanan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı (UDSEP) yürürlüğe konulmuştur. Bu eylem planına göre 2017 yılında tamamlanması öngörülen ülke yapı stoku envanterinin çıkarılması çalışmasına, bazı resmi kurumlar hariç başlanmamıştır. Aynı planda 2023 yılında da yapı stokunun fiziki iyileştirmelerinin tamamlanması planlanmaktaydı. Ancak yapı stoku envanterine başlanamadığından bu da havada kalmıştır. 2001 yılından beri TOKİ eliyle yürütülen kentsel dönüşüm çalışmaları yetersiz kaldığından, 2011 Van depreminden sonra, 16.5.2012 tarihinde 6306 sayılı yasa ile Afet Riski altındaki Alanların Dönüştürülmesi kanunu yürürlüğe konulmuştur. Ancak sınırlı sayıda çalışma yapılmıştır.”
“BUNU DEVLETİN YÖNETİM KADEMELERİNDEKİ HERKES BİLİYORDU”
“Gelelim on beş gün öncesine: Tarih 6 Şubat 2023, saat 4.17,7.7 ardından 7.6 büyüklüğünde iki deprem; anılan kentler enkaz yığını, 40 binin üzerinde can kaybı…” diyen Başkan Aksungur, Kahramanmaraş merkezli depremle ilgili de şu cümleleri kullandı:
“Depremin zamanı ve büyüklüğü hariç, olacağı öngörülüyordu; bunu devletin yönetim kademelerindeki herkes biliyordu. Bu süreçte yapılabilecekler yapılmamış; gerek TOKİ eliyle, gerek kamu dışı müteahhitlik uygulamaları ile ranta yönelik yapılar üretilmiştir. Tüm bu anlattıklarımız, bu sürece gelişin yapı taşlarıdır. Binaların oluşumu planlamadan başlayarak, uygulama ve denetleme aşamalarıyla bir bütündür. Bu aşamalarda zincirin bir halkası gevşer ya da koparsa yıkım kaçınılmaz olur.”
“İMAR AFFI USULSÜZLÜKLERE, YIKIMA DAVETİYEDİR”
Bu yıkımda sorumluluklarını yerine getirmeyenlerin, kusurları olanların yargı önünde hesap vereceklerini, ancak bu duruma yol açanlardan birinin de, kendi hazırladıkları eylem planına uymayanlar olduğunu dile getirdi ve “Mühendislik hizmeti almamış yapılara imar affı ile yapı kullanım izni vererek, vatandaşlara bu binada oturabilirsin, güvenlidir işareti verenler de sorumludur. İskan almamış bir yapı usulüne uygun yapılmamış yapı demektir. Bu binalara kat eklemesi, genişletme yapılması vb. usulsüzlükler nedeniyle mühendisi ya da ilgili belediyesi tarafından iskan verilmemiştir. Bu binalarda oturulamaz demektir bu. Ama vatandaşın can ve mal güvenliğinden sorumlu olan devlet, bunu dikkate almadan, üstelik kanuna ‘Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır’ ibaresini de ekleyerek imar affı çıkarmıştır. Tam tersine devletin görevi ülke yapı stokunu denetleyerek, yıkılması gerenleri, ya da güçlendirilmesi gerenleri tespit ederek, vatandaşın güvenli binalarda oturmasını temin etmektir. Ülkemizdeki yapı denetim sistemi de sorunludur. Neredeyse her yıl önemli bir değişikliğin yapıldığı, adeta deneme yanılma yöntemiyle yeni mevzuatların hazırlandığı Yapı Denetimi Sisteminde; mesleki yetkinlik ve belgelendirme sisteminin getirilmesi zorunludur. Depremlerin ortaya çıkardığı acı sonuçların bir kez daha yaşanmaması için, yıllardır altını çizdiğimiz “Yetkin İnşaat Mühendislerinin” görev üstlenmesi ertelenmemelidir” diye kaydetti.
“AYNI YANLIŞLARDAN UZAK DURUNUZ“
Aksungur, “Depremin ikinci günü hükümet yetkilileri tarafından bir yıl içerisinde konut yapılacağı ve bir ay içerisinde inşaatlara başlanacağı açıklandı. Ancak söylemeliyiz ki aynı yanlışlar tekrar edilmemelidir. Telaşlı davranmak yapılan yanlışları unutturmayacak, tam tersine plansız girişimler ileride doğabilecek yeni felaketlere zemin hazırlayacaktır. Bütün kurumların, üniversitelerin, bilim insanlarının, sivil toplum örgütlerinin, meslek odalarının da dahil edildiği bir planlama süreci ile yapılacaklar tespit edilmelidir. Yıkım yaşanan illerde her bir bölge ve lokasyon kendi içerisinde değerlendirilerek, sosyolojik, kültürel ve iktisadi parametreler de ele alınarak planlanmalıdır. Zeminin durumu, kaç katlı bina yapılabileceği değerlendirilmelidir. Yapılan plan, kamuoyunda ve muhataplarınca da kabul görmelidir” dedi.
“DEPREM HASARLARINI TESPİT İÇİN ÇALIŞAN EKİPLERİMİZ KOROZYONA ÇOKÇA RASTLADIKLARINI İFADE ETMİŞLERDİR”
Aksungur, Adana özelinde de şunları bildirdi:
“Adana 1996 yılı öncesi 3. Deprem bölgesi olarak tanımlanmıştı. Bu tarihe kadarki yapılar devletin verdiği 3. deprem bölgesi parametrelerine göre, deprem yüklerine maruz bırakılarak tasarlandı. Bu tarihten sonra ise Adana 2. deprem bölgesi olarak tanımlandı. 2018 yılında ise şehir bazında deprem bölgesi tanımlaması kalktı, fay hatlarına göre deprem tehlikesi haritası oluşturuldu; bina yapımlarında statik hesaba esas alınacak hesap parametreleri arsa bazında hesaplanmaya başlandı. Bina inşasında yıllara göre değişik parametreler esas alındığından, mevcut duruma göre ilimizdeki tüm binaların deprem güvenliğinin taranması açısından yapı stoku tespiti önemlidir. Biz Adana’da bunu defalarca dile getirdik. Adana’daki yapı stokunun elden geçirilmesi gerektiğini ve bu konudaki çalışmalar için Şubemizin hazır olduğunu vurguladık. Yaşanan bu depremlerden sonra bunun öneminin tüm kurumlarca anlaşıldığına inanmak istiyoruz. Ayrıca yapılardaki inşaat demirinin paslanması olan korozyon sorunu Adana’daki binaların en önemli sorunlarından biridir. Deprem hasarlarını tespit için çalışan ekiplerimiz korozyona çokça rastladıklarını ifade etmişlerdir. Gerek iklim gerekse Seyhan Nehri yatağı, zemin yapısı nedeniyle korozyona açık olan ilimizde belli periyodlarla bina bakımlarının yapılması ve bunun sertifikalanması bina güvenliğini artıracaktır. Arabamızın nasıl belli periyodlarla bakımı yapılıyorsa, can güvenliğimiz için yaşadığımız binalarda neden yapılmasın?”
VATANDAŞLARIMIZ YETKİN OLMAYAN KİŞİ VE KURULUŞLARA GÜVENMESİN
“Şubemiz ilk günden beri gerek enkaz bölgelerinde sahada gerekse vatandaşa doğru ve açıklayıcı bilgiler sunarak, gerekli duyuruları yaparak çalışmaktadır. Yine TMMOB Adana ve Mersin il Koordinasyon Kurulu, oluşturdukları komisyonla, gerek teknik gerekse lojistik olarak ve ulaştırılan yardımlarla Osmaniye İskenderun ve Hatay deprem İlimizdeki binaların Çevre ve Şehircilik II Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi, IMO Adana Şubesi üyeleri bölgelerine destek vermektedir” diyen Başkan Aksungur, konuşmasına şöyle son verdi:
“İlimizde binaların Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi, İMO Adana şubesi üyeleri tarafından yapılan hasarsız, hafif hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı ibareleriyle tasnifi devam etmektedir. Öncelikle bu tasnifin bitirilmesi gerekmektedir. Vatandaşlarımızı uyarıyoruz; gerek sosyal medyadaki gönderilerle, gerekse apartmanınıza gelerek farklı yöntemler önererek, para da talep ederek, inceleme yapabileceklerini belirtenlere kesinlikle itibar etmeyeniz. Şimdiye kadar olduğu gibi İnşaat Mühendisleri Odası Adana Şubemiz teknik konularda halkımızın yanında olmaya devam edecektir. Vatandaşlarımızın, İnşaat Mühendisleri Odası Adana Şubemizin açıklamalarını yakından takip etmelerini istiyoruz.”
