Ankara Anlaşması, işgalle dünyanın parasını harcayıp yüzlerce askerini de vuruşmalarda yitiren Fransa’da buruk bir rahatlamaya yol açmıştı. Çünkü Adana ve çevresinde kaldıkları her gün zararları katlanarak artmaktaydı. Bizdeki sevinç de iki boyutluydu; birincisi, savaşın nihayet bitmiş olması, ikincisi de, Osmanlı Sarayının değil de, Mustafa Kemal Meclisi’nin muhatap kabul edilmiş olmasıydı.
Bölgemizin Büyük Komutanı General Duffieux muhakkak ki en çok üzülenlerden biriydi. Anlaşmaya göre 20 Aralık’a kadar kalabilecekken bir an evvel ayrılmak istiyordu. Zaten kaldığı süre içinde de kimseye görünmemeye çalışıyordu. İnzivaya çekilmiş gibiydi. Bir kere, kaybetmişti. Ayrıca, biraz daha durabilselerdi, koşulları kendi hedeflerine yöneltebileceklerine inanmıştı. Bu nedenle, barış karşısında fena sarsılmıştı. Dayanamadı, 24 Kasım’da ayrıldı ve giderayak Fransız askerlerinin gömüldüğü mezarlığa çelenk bırakıp “Ey Fransız askerleri, kanlarınızı boşu boşuna akıttık, çok üzgünüm. Hepinizden özür diliyorum” dedi ve omuzları çökük vaziyette ayrıldı.
İNGİLİZ ÇILDIRDI
Anlaşma, doğal olarak ülkemizi işgal eden birleşik blokta önemli gedik açmıştı. İngiltere, Fransa’nın yaptığına inanmadı ve hatta “Böyle bir anlaşma varsa biz kabul etmiyoruz” demeye bile kalktı. Ünlü İngiliz Gazetesi Daily Telegraph yayınladığı makalede şöyle diyordu: “Kilikya, müttefikler adına Fransız askerleri tarafından işgal edilmişti. Bu durum, Büyük Britanya Hükümetini Fransız-Kemalist Anlaşmasını tanımamak zorunda bırakmaktadır.” İki müttefik arasındaki tartışma, Anadolu’nun diğer cephelerinde kazanılan zaferler sonucunda kesildi. İngilizler yalnız kalmış ve olup biteni kabul etmek zorunda kalmıştı.
ERMENİLER PANİKTE
Ankara Anlaşmasıyla şok geçirenler sadece İngilizler değildi. Adana’da Kilikya Ermeni Cumhuriyetini (!) kurmayı hayal eden maceraperest Ermeniler de şaşkınlık ve korku içine düşmüştü. Fransa’yı protesto amacıyla işyerlerini kapatıp taşkınlık içinde gösterişlere kalkıştılar. “Kemalistler gelince intikam peşinde katliam yapar” korkusu içindeydiler. General Duffieux, ileri gelen hıristiyanları toplayıp “Sıkıyönetim devam ediyor. Gösteriler ve protesto eylemleri durdurulsun. Korkulacak bir şey yok.” şeklinde konuştu.
ERMENİ KONUSU SÜRECEK:
GENERAL VE KARARGAHI İSTASYONDA: Kaybetmiş olmayı gururuna yediremeyen General Duffieux, 24 Kasım 1921 günü son derece üzgün vaziyette ve karargah subaylarıyla birlikte Adana’da ayrıldı.
İKİ ZORUNLU NOT:
- Hafta sonu geçirdiğim rahatsızlık nedeniyle Pazartesi günü köşem boş kaldığı için özür dilerim.
- Cuma Günü Cumhuriyet Bayramı konumuz olacağından Ankara Anlaşması üzerine Ermenilerrle ilişkileri önümüzdeki Pazartesi sürdüreceğim.
