ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Alman Generali yolcu ettikten hemen sonra otele dönerek kısa bir süre dinlendi. Murat Palas’ın bir odasını çalışma ve görüşmeler için uygun olabileceğini düşündü. Kalacağı yer ise Şakirpaşa’daki konaktı. Konak bazılarınca Hacı Seyit Ağa’nın Bağ Evi, bazılarınca da Aliye Hanım’ın Evi olarak biliniyordu. Paşa, burayı aynı zamanda karargâh olarak kullanmayı kararlaştırdı.
Yeni görevini devraldıktan hemen sonra bağlı birliklerle görüşmeler başladı. Her fırsatta bölge gezileri yaptı. Halk nezdinde sözü dinlenir kişileri saptamaya çalıştı. Bu isimleri ayrıca kendi yöntemleriyle incelemeye aldı. Bu süre içinde, Mondros Anlaşması hakkında ayrıntılı bilgiye sahip değildi. Anlaşma koşulları eline ancak 3 Kasım sabahı geçmişti. Okur okumaz kan beynine sıçramış gibiydi. Hemen telgrafhaneye geçip tarihe “Mustafa Kemal Paşanın Adana Telgrafları” diye geçen dizinin ilkini yazdırdı.
580/20 numaralı ve “Mahrem”, yani “Gizli” işaretli Telgrafı doğrudan Sadrazam Ahmet İzzet Paşa’ya gönderdi. Aynı telgrafı 2’nci ve 7’nci ordulara, Adana Hat Komutanlığı Müfettişlerine ve Valiliğe iletti.
Telgraf, özetle, şöyle başlıyordu: “Galip devletler tarafından uygulanmak istenilen koşullar, görüşmeler için görevlendirilecek komutanlarımızın üstün gayretleri ve güçlü davranışları oranında hafifletilmiş olacaktır. Eğer bu görüşmeler iyi yürütülmezse bizim için koşullar daha ağırlaşabilir, hatta içinden çıkılmaz bir hal alır. Şimdiden bu açıdan hazırlıklı bulunmak gerekir… “
Mustafa Kemal Paşa, bu girişten sonra görüş ve önerilerini 7 madde haline sıraladı. Bu maddeleri de şöyle özetleyebiliriz: “Mütareke koşulları yeterince açık değil. Netleşinceye kadar karaya düşman güçleri çıkarılmasın. Toroslardaki tünellerin galip devletlerin elinde tutulması hakkındaki maddenin açıklanması gerekir. İşgal, tünel işletmesini kapsamakta mıdır? Yoksa muhafaza tertibatından ibaret mi kalacaktır? Toros tünellerini tutacak işgal güçlerinin miktarı nedir ve nereden gelecektir? Tünellerin işgalciler tarafından tutulması öngörülüyorsa da, bizim askerlerin de koruma amaçlı burada kalması sağlansın. İlga edilen karargâhların ilerideki görevleri önemli bir şekle dönüşebileceğinden, Almanların teslim edeceği eşyaları toplayacak heyetin kalıcı olması sağlama alınsın.”
SADRAZAM’DAN GELEN CEVAP VE “İNGİLİZLER”
Mustafa Kemal Paşa’nın telgrafına 4 Kasım tarihli cevabı veren Ahmet İzzet Paşa, ağırlıklı olarak tüneller üzerinde duruyor ve özetle şöyle söylüyordu: “Toros tünellerinin İtilaf devletlerince tutulması yalnız bir koruma niteliğindedir. İşgal güçlerinin nereden geleceği ve miktarı İngiliz Komutanlığı tarafından bildirilir…”
Gazi Paşa İngilizleri tanıyordu ve Sadrazamdan gelen cevap midesini bulandırmaya yetmişti. Endişesinin ne denli haklı olduğu, bir-iki saat geçmeden ortaya çıktı; İskenderun Limanı önlerinde bulunan İngilizlerin karaya çıkma hazırlığı içinde bulunduklarını öğrendi. Bu bilgi gelir gelmez telgraf başına geçerek bu kez İstanbul’a, Başkumandanlık Erkân-ı Harbiye Riyasetine (Genel Kurmay Başkanlığına) 568 ve 435 Sayılı şifre telgraflarını gönderdi. Telgrafında, Mütareke Koşullarının bazı maddeleri hakkında Adana Postanesinde makine başında cevap beklediğini bildirdi. Gelişmeler karşısında, kent içinde bir de Menzil Müfettişliği kurdu. İdare Yeri, Murat Palas Otelinde daha önceden gözüne kestirdiği odaydı. Paşa, özellikle 23’üncü Madde’nin hiç vakit geçirilmeden ve hatta belki de 30 Ekim imzaları atılmadan önce uygulanabileceğini kestirmişti. Nitekim, İngilizlerin bu çok ani teşebbüsleri, bu düşüncesinin yerinde olduğunu göstermekteydi.
İstanbul telaşa düşmüştü. Ahmet İzzet Paşa Mustafa Kemal Paşa’ya çektiği telgrafta “İngilizlerin İskenderun limanından –liman ve şehrin kendilerine terk edilmesi söz konusu olmadığından- faydalanmalarında bir mahzur görmediğini ve bu görüşünün Suriye’deki İngiliz Ordu Kumandanına tebliğini” iletince, Mustafa kemal Paşa’ nın yüreğinde ciddi bir isyan kasırgası koptu.
YARIN: “YA DEDİKLERİM OLUR YA DA YERİME BAŞKASINI VERİRSİNİZ
