(HABER MERKEZİ)-CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Niğde’nin Altunhisar ilçesinde Yakacık bölgesinde patates üreticileriyle bir araya gelerek sorunlarını dinleyerek, “Patates tarladan sofraya değil, çöpe gidiyor. Yazlık patates üreticisi kan ağlıyor” diye konuştu.
Gürer, “Ülke genelinde yazlık patates eken çiftçiler girdi maliyeti altında tüccar alım fiyatı vermesi ile şoka girdiler. Geçen yıla göre katlayan maliyete rağmen geçen yıl sattığı fiyata ürün satamayan üretici patates tarlada bırakıyor. Borcu olanlarda tüccara teslim zarara boğun eğip seçili ürünü satmaya uğraşıyor. Ülkemizde en çok patates üretilen Niğde’de de yazlık patates çiftçiyi darmadağın etti. Artan maliyetler ve yetersiz alım fiyatlarıyla karşı karşıya kalan üretici ; ürünün yarısı tarlada bırakıyor, ihracat engelleri ve piyasa sorunları çiftçiyi çıkmaza sokmuş durumda” dedi.
PATATESTE HER YIL SORUN YAŞANIYOR
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, patatesin her yıl değişken sorunlarla karşılaştığını belirterek, “Üretim rekoru, dış satım ve ithal ürün bu ürünü etkilemekte. Üretimde yaşanan sorunlar üreticilerin mali yönden sürdürülebilirliğini tehdit etmekte. Türkiye’de Niğde’nin dışında 49 ilde patates ekimi yaygınlaştı. Niğde, patates üretiminde birinci sırada. Yazlık patates hasadı başladı. Ama çiftçi geçen yıl sattığı fiyata bu yıl yine patatesini satamıyor. Çiftçi diyor ki: ‘Girdi maliyetleri artı bir makul kâr verilsin, bizim ürünümüz alınsın.’ Sınırlı sayıda tüccar geldiği için isyandalar. Toprak Mahsulleri Ofisi’ni her yıl söylüyoruz, bu sorunun temel çözüm noktası. Diyecek ki: ‘Çiftçi, ürettiğin patatesi ben alacağım.’ Çünkü Türkiye’de buğdaydan sonra en çok tüketilen ürün patates. Patatesten un yapılarak ekmeğe katılmasının dışında, sanayide farklı alanlarda da patates kullanılabilir. Ama patatesin yazgısı, ortaya çıkan tablo, ürünün yarısını tarlada bıraktırıyor.” dedi.
TARLADA KALAN ÜRÜN VE PAZAR FİYATLARINDAKİ UÇURUM
Gürer, tarlada toplanmayan patateslerin çoğunlukla iri ve seçilmiş olanlar dışında kalan orta ve küçükboy patates olduğunu,büyük kent marketlerinde ise ürünleri vatandaşların patatesleri tarla fiyatının 5-6 katına almak zorunda kaldığını söyledi.
MARKET VE SİMSAR BASKISI
Patates üreticisi Tuncer Özçelik ise “Bu yıl patatesin durumu bozuk. Geçen yıldan az olduğu halde esnaf gelmiyor. Üç büyük marketin fiyat politikası yüzünden patates para etmiyor. Markette taban fiyat veriyorlar. İki de simsarlığın eline düşüyor. Simsar da çiftçiye yazıyor. Üç patron para kazanıyor. Simsarlar burada 50 kuruş 50 kuruş hepsi çiftçinin tepesine vuruyor. Devletin, hükümetin buna acil çözüm uygulaması lazım. Mazot 56 lira oldu. Gübre öyle. Gübrenin tonu 30.000 lira. En az 12-13 kere sulama yapıyoruz. Elektrik faturasını ödeyemedik. Elektrik faturası banka faizi gibi; 10 günde 200.000 liraya 5 milyar ödedim. Bu hal ne olacaksa acilen bir çözüm bulunmalı. İhracat acilen açılmalı. Bu milletin malı ortada kalmamalı.” dedi.
GİRDİ MALİYETLERİNİN ARTIŞ
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “büyük şehirlerde de patatesin fiyatı artıyor. Vatandaş orada da patates almakta zorlanıyor. Oysa siz ürettiğinizi girdi maliyetine artı makul bir kârla hemen satmak istiyorsunuz.” diye konuştu.
Üretici Tuncer Özçelik, “Şu an tarım kredi kooperatifleri de düşük fiyat veriyor. Tarım Kredi gelse dese ki ‘Ben bunu 6 liraya alıyorum, maliyetin ne? 5,5 lira, sana 50 kuruş kâr vereyim’ demiyor. Yani o da diğer üç market gibi daha aşağı fiyat veriyor.” şeklinde durumu anlattı.
Ömer Fethi Gürer, “ Üretim maliyetinde yüzde 100 bulan artışlar var.Gübre fiyatları geçen yıla göre arttı. Şu anda gübre 27.000, DAP gübre 30.000 lirayı geçmiş. İlaç fiyatları arttı Mazot litresi 56 liraya erdi.” dedi.
SULAMA VE ELEKTRİK MALİYETLERİ ÇİFTÇİYİ ZORLUYOR
Patates üreticisi İsmail Dilekli ise “Sulama suyunda elektriğin saati 500 lira. Vekilim, şu anda 500 liraya su yok. Olan da ortalıkta. Bankaya kredi borcumuz var. Traktöre kredi var. Bunları nasıl ödeyeceğiz? Devlet diyor ki siz bu işi yapmayın, bırakın gidin. İşsiz kalınca ne yapacak? Çaresiz kalınca ya hırsızlığa başvuracak, ya dolandırıcılığa ya da intihara. Devlet bu işe bir çözüm bulmalı. Sayın büyüklerin bu işe el atması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
CHP’li vekil Ömer Fethi Gürer, “Patates her yerde aynı sorunlarla karşı karşıya. Oysa bölgemiz çok kaliteli patates üretiyor. Ama bu kaliteli ürünün dışındaki küçük boylar toplanmıyor. diğer yerlerde markette bu küçük boylar daha pahalıya satılıyor.” dedi.
ESNAFIN TARLAYA GELMEMESİ ÜRETİCİYİ ZORLUYOR
Üretici Özçelik, “Esnaf gelmiyor. Buraya 3-4 kişi geliyor, o da istediği gibi seçiyor. Pazarcı seçtirmiyor ama tarladaki düzeni görüyoruz. Tarlada ürünün neredeyse yarısı kalıyor. Zarar büyük. Esnaf da gelmiyor. Bugün yarın esnaf da gelmeyecek. Koyun koyunu mu yiyecek? Bilmiyoruz.” diye konuştu.
YURT DIŞINDAKİ RAKİPLER VE TÜRKİYE’NİN DURUMU
Ömer Fethi Gürer, “Azerbaycan, Polonya, Romanya, Mısır’da patates üretimi geçmiş yıllara göre artıyor ve yurt dışı pazarında Türkiye’ye rakip oluyorlar. Türkiye’nin ise verimli toprak işi bilen çiftçisi var, tarlası var, üretim yapabileceği bir ürün. Ama buna sahip çıkılmıyor. Sahip çıkılmayınca da üretici ekim yaparken bir umutla başlıyor, yıl sonunda hüsran yaşıyor. Bu yıl patates üretimi düştü. 1999’da 6,5 milyon tondu, geçen yıl yine 6,5 milyon ton oldu. Dediler ki patates çok yetişti, onun için fiyat düştü. Ama bu yıl üretim 6 milyon ton civarında gerçekleşecek. Nüfusumuz 30 milyon artmış ,üretim hâlâ 1999’daki kadar. Çiftçi bu işten para kazanamıyor. Ürün desenini değiştiriyor. Acaba hangi üründen para kazanırım diye düşünüyor. Her yıl zarar eden çiftçi sayısı azalıyor. Bugün çiftçi sayımız 2.300.000’e düştü. Nüfusumuz 90 milyon. Bu insanların gıdasını sağlayacak çiftçilere sahip çıkmazsak bu iş nereye varacak? Tarlada ürünün yarısı kalıyor. İlaca, gübreye, tohuma borcunu ödemek için ürününü satmak zorunda. Tüccar ne verirse ona razı oluyor. Tüccarın elinde kalan bir üretim modeliyle sorunlar devam ediyor.” dedi.
İHRACAT ENGELLERİNİN KALDIRILMASI GEREKİYOR
Üretici Özçelik, “Kayseri, Nevşehir, Niğde… Üç büyük market fiyat artırmasını bekliyor. Tarım Bakanlığı’nın ihracat konusundaki vize, pasaport, gümrük vergisi gibi engelleri kaldırması lazım. Bugün, yarın bu mallar kalacak. Üç gün sonra tüccar gelse de almaz. Ürün tarlada yanacak. Buna bir çözüm bulunmalı. Herkes birbirini oyalıyor. Çözüm yok. 15 gün sonra bu mal zaten 20 liraya da kalmaz. Pili bitmiş DURUMDA.” DEDİ.
YAZLIK PATATESİN DEPOLANMA SORUNU
Gürer, “Patatesin iki türü var: Yazlık ve kışlık patates. Yazlık patates depolanamaz. İnce kabuklu olduğu için hasat edilir edilmez sevk edilmesi gerekir. Kışlık patateste ise 6-7 ay depolama yapılabilir. Altunhisar bölgesi Niğde’nin en önemli yazlık patates üretim bölgesi. Bu yıl yazlık patates para etmedi. Oysa bazı bölgelerde don zarar vermişti. Niğde’de ekim don sonrası olduğu için ‘Belki bu yıl para kazanırız’ dendi. Ama geldik, gördük ki çiftçiler yine mağdur. Yine sorun var. Yine patates para etmiyor ve 1 milyon ton patates üreten Niğde’nin çiftçisi ne yapacağını kara kara düşünüyor. Böyle olursa ne olacak?” diye sordu.
Gürer, “Türkiye’de üretim planlaması yok. Patatesin en iyi yetiştiği yer Niğde mi? O zaman Niğde’ye patates ektireceksin. Ama kalkıp 49 ilde yaygınlaştırırsan her yerde problem oluşur.” dedi.
Üretici ise, “Adana’dan depo çektirmeyecekler. Başka çare yok. Bölge bazında üretim planlaması yapılmalı. Hangi bölgede ne yetişiyorsa o bölgede ekilmeli ve 3 yıllık programa adam gibi uyulmalı.” diye görüşünü paylaştı.
Gürer son olarak, “Kayseri, Nevşehir, Niğde gibi bölgelerde yazlık patates ekiliyor. Tarlada patatesin yarısı kalmış. Bu ürünler toplanmadığı için patatesin bir kısmı da tarlada çürümeye terk edilmiş durumda. İşçilerimiz sabahtan beri topladıkları ürünü, girdi maliyetlerinin altında bir fiyata satabiliyor. Çiftçi de doğal olarak para kazanamadığı için tepki gösteriyor, isyan ediyor,” dedi.
