Bu yalınkılıç köy adamları, devrimle köy arasındaki bağı kurmak, halk devletinin ilkelerini köyde uygulamak için köylere dağılırken, kendilerine sorulan bir soruya şöyle karşılık vermişlerdi:
“Okuma-yazma meselesinin çantada keklik bilin. Biz daha ileriye gideceğiz. Köyleri ve köylüleri taşı ile toprağı ile birlikte adam edeceğiz. Bu söylediklerimizi yapabilmek için gerekirse ölümü bile göze alacağız, bu uğurda hiç bir şeyden yılmayacağız, yalnız devlet bizim arkamızda olsun ve isteyeceğimiz iyi şeyleri yapsın, yetiştirsin, bizi köylerde tek başımıza bırakarak bunaltmasın. Şimdi fazla söylemeyelim, yapalım da gösterelim. Gelin bizi köylerde görün.”
Burada halk devleti ile eğitmen deneyi arasındaki derin, halkça ilişkiye de dikkat edilmeli.
Köy eğitmenleri işi, “Batı uygarlığı düzenini” bir üst bölge işi olarak düşünen, halka karşı, halk dışı aydınlarca bu nedenlerce küçümsendi.
Bu deneyin üzerine oturan ve Cumhuriyetin temel felsefesi olan uscu-insancı-halkçı batı uygarlığı değerlerini, ortaçağ değerlerine karşı savunan ve devrimin ilkelerini uygulamaya çalışan ‘Köy Enstitüleri’ de halk devleti ile derin ilgisi anlaşılarak saldırıya uğradı.
Eğitmen ne diyordu?
Aman, devlet bizim arkamızda olsun, bizi köylerde tek başımıza bırakmasın, halk yararına dönük olsun, devlet bir halk devleti olsun demektir bu isteğin, bu sesin anlamı!…
İşte, eğitmen yolu ile canlandırılacak köyü yazdığı yıllarda, bir eğitim savaşımının felsefesini devrimci halkçı bir sesle yeniden duyurulduğu sıralarda Tonguç’ün acısı da başlıyordu…
Canlandırılacak köyün eğitkenleri köylerde devrimin öncüleri, halk devletinin köy kaynağından eğitilmiş yapıcıları yalnız bırakılıyorlar; devlet ‘Devrimci Eğitim Savaşçılarının Yanından Çekiliyordu…’
Halk devletinin en sağlam kokusu bir yerlerinden çözülüyordu.
Tonguç, halk devleti ile eğitim arasındaki devrimci bağı belirtedursun karşı devrimciler ortaya çıkmışlar, bu bağı çözmeye başlamışlardı.
Karşı devrimin yaşaması için ortaçağ gerekliydi.
Köye inmeye çalışan devrimta yüreğinden vurulmuştu.
NOT: 12 seri olarak yazdığım İsmail Hakkı Tonguç ve Eğitim Politikaları yazı dizisini İsmail Tonguç ve Tonguç’un yazdığı kitapları tanıtan Ceyhun Atıf Kansu’nun Çankaya Belediyesi tarafından yayınlanan eserinden yararlanarak yazdığımı siz okurlarımla paylaşayım istedim.
