ONBİRİNCİ BÖLÜM
Abartma değil, Demokrasi tarihimizin en parlak altın sayfalarından biri de, 17 etkin siyâsinin zorunlu ikamette tutulduğu Zincirbozan kampında yazıldı. “Olay nedir? Niçin altın sayfadır?” sorularına doyurucu cevap verebilmek için, Darbecilerin aklına estiği için 31 Mayıs 1983 Günlü Kararla yasaklı 16 siyâsiyi keyifleri yetinceye dek hapsetmelerinden girelim lâfa…
Kapatılan Adalet Partisi’nden Süleyman Demirel, Ali Naili Erdem, Ekrem Ceyhun, Sadettin Bilgiç, Nahit Menteşe, İhsan Sabri Çağlayangil Hüsamettin Cindoruk, Mehmet Gölhan ve Yiğit Köker ile CHP’den Deniz Baykal, Celâl Doğan, Sırrı Atalay, Metin Tüzün, Ferhat Aslantaş, Süleyman Genç ve Yüksel Çakmur, sabah aldıkları tebliğ üzerine Çanakkale’ye bağlı Zincirbozan’a hareket ettiler.
Ünlü Gazeteci Yavuz Donat daha çıkmadan kararı öğrenmişti. Geliniz bundan sonrasını Donat’tan dinleyelim: “O günlerde Büyük Türkiye Partisi’nin (BTP) kapatılacağı, Demirel ve birçok siyasetçinin zorunlu ikamete tabi tutulacağı bilgisini almıştım. Doğrulatmak için yakın dostum, Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu’nun makamına gittim. Bunu sorunca sinirlendi, bilgi vermedi. Bir iki gün sonra gazetedeki telefonum çaldı. Yirmibeşoğlu arıyordu ve “Kâr eden şirket kapanacak” dedi. BTP halkta destek bulmuştu ve kapatılacağını anladım.
“Peki büyük hissedar ne olacak?” diye sordum. Yirmibeşoğlu, “Yurt içinde seyahate çıkar, Çanakkale’yi sever” dedi.
Demirel de yakın dostumdu ve evindeki 27 52 31 numaralı özel telefonundan aradım. “Bir şey öğrendim ama telefona sığmaz” dedim ve evine gittim. Çanakkale’ye zorunlu ikamete gönderileceğini söyledim. “Kaynağın sağlam mı” diye sordu ben de 4 parmak işareti yapıp elimi omzuma koydum. İlk tepkisi “Çok şükür vatanımdayım. Peki ne yapmışım? Sevr anlaşmasını mı imzalamışım, ülkemi peşkeş mi çekmişim?” oldu. O gece resmi açıklama yapıldı.”
Kararzedeler sabah yola koyulurken Demirel’in yolcu etmek üzere Güniz Sokakta büyük bir topluluk oluşmuştu. Oradan ayrılmak zaman alabilirdi. “Efendim yol uzun geç kalırız” denilmesi üzerine, Baba, o meşhur esprilerinden birini patlattı: “Geç kalırsak içeri almazlar mı?”
İŞTE O SAYFA!..
9 Eylül sabahıydı. Normal olarak, Baba dışında herkes spor giyinirken, CHP’lilerin o gün takım elbiseli, kravatlı olduklarını gören Demirel nedenini sordu. “Efendim, bugün CHP’nin Kuruluş Yıldönümü, onu kutluyoruz” cevabın alınca, arkadaşlarına durumu bildirdi. Tamamı resmi giyimli 16 tutuklu bir aradaydı. Demirel, yaptığı konuşmanın bir bölümünde “…Eğer Hapishanede bile siz kapatılmış partinizin kuruluş yıl dönümünü kutluyorsanız, o memlekette demokrasi ebediyen yaşayacaktır, sizi tebrik ederim” dedi ve nereden bulduysa, getirdiği çikolataları dağıttı.
SEMİNER KAMPI
Zincirbozan tutukluları arasında olgun bir samimiyet kurulmuştu. Demirel, parti gözetmeksizin herkese, ülke gündeminden bir konuda görüşlerini hazırlamaları talimatını veriyor, ertesi akşam da o konu etraflıca tartışılıyordu. Bakarsanız, adeta Kabine toplantısı yapılmaktaydı. Son konuşmayı Demirel yapıyor ve bir sonraki konuyu söyleyerek toplantıyı kapatıyordu.
YARIN: ZİNCİRBOZAN MUHABBETİNE DEVAM EDECEĞİZ
YAVUZ DONAT
YAVUZ DONAT BİDİRDİ: O yıllarda Tercüman Yazarı olan Yavuz Donat Genelkurmay’daki çalışmayı önceden öğrenmiş ve Demirel’i haberdar etmişti. Demirel’in ilk tepkisi, “Oh, çok şükür vatanımdayım” olmuştu.
ZİNCİRBOZAN
ZİNCİRBOZAN HAPİSHANE BİNASI: 12 Eylül 1980 Darbesinin ardından Süleyman Demirel, Deniz Baykal ve Hüsamettin Cindoruk’un da aralarında olduğu 16 siyâsinin zorunlu ikamete tabi tutulduğu Askeri Tesisteki bina. Çanakkale’ye bağlı Lapseki ilçesi Çardak beldesi Zincirbozan mevkiinde yer alan tesisin demokrasi Müzesi yapılması teklif edildi.
FİLİM:
SİNEMAYA TAŞINDI: Zincirbozan isimli filmin afişi. 12 Eylül Öncesi ve sonrasını konu alan filimde Demirel’i Haldun Boysan, Ecevit’i Bülent Emin Yarar, Nazmiye Demirel’i Ayşe Tunaboylu ve Rahşan Ecevit’i de Suna Selen oynamıştı.
