KÖY ENSTİTÜLERİNE GİDEN YOL (2)

Cumhurbaşkanı İnönü, Eğitim Şurası’na büyük ilgi gösterir. Şura çalışmalarının bitimine doğru 27.7.1939 günü Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nde bir çay daveti verir.

Davet sırasında, Süleyman Edip Balkır’ın yanına gelen bir görevli, onu İnönü’nün de aralarında oturduğu küçük topluluğun yanına götürür.

İnönü’nün yanında Fethi Okyar, Faik Öztrak vardır. İnönü, Balkır’ı yanına oturtarak sorularına başlar.

Bu sorular ve yanıtları oldukça uzun olacak ve bu durum diğer davetlilerin de ilgisini çekecektir.

İnönü, Balkır’dan “Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı biri gibi değil, tarafsız bir vatandaş olarak bildiklerini, düşündüklerini söylemesini” ister. Balkır, yapılması düşünülen işleri ve kurulacak enstitüleri anlatmaya başlar.

Söz düşünülen Köy Enstitüleri’ne geldiğinde paşa daha ayrıntılı sorular yöneltmeye başlayacaktır.

Bu arada ülke basınının, bu gelişmeleri ilgiyle izlediği anlaşılmaktadır. İçinde Arifiye’de de bir enstitü açılacağı bilgisi olunca, haberi ilk verenlerden biri Kocaeli’de çıkarılan TÜRK YOLU GAZETESİ olur.

Bu haberde köy enstitüleri hakkında bir kanun tasarısı hazırlandığı, enstitülere beş sınıflı köy okulu çıkışlıların alınacağı, öğrenim süresinin beş yıl olacağı gibi temel bilgiler verilir.

Ayrıca köy ihtisalini artırmak için gerekli tohumlar da parasız, yine vekalet tarafından temin edilecektir denerek yeni kurulacak enstitü uygulamalarına yönelik ipuçları da sunulur.

Aynı gazete üç hafta sonra verdiği yeni haberinde enstitülerin açılacağı yerleri ve bu enstitülerin öğrenci alacağı illeri de ekler.

Haberde Ankara’da açılacak enstitünün Kızılcahamam’da, Samsun’daki enstitünün Hamamayağı’nda ve Antalya’da açılacak olanın ise şehir içinde olacağı bilgisi verilir.

İki ay sonra AKŞAM GAZETESİ’ndeki Yatılı Köy, Öğretmen Okulları başlıklı haberde ise Milli Eğitim Bakanlığı’nın, eğitimi en uzak köylere kadar götürmek üzere Yatılı Köy Öğretmen Okulları açılacağını, bu okullara ilk yıl 2000 öğrenci alınacağını ve eğitmen kurslarının da süreceğini bildirmektedir.

Enstitü sözü henüz dillendirilmemiştir.

Köy Enstitüleri’nin kuruluşu planlanırken daha önce açılan Köy Öğretmen Okulu adının düşünüldüğü anlaşılmaktadır. Bu ismin sonradan Enstitü olarak değiştirildiğini bir listeden anlıyoruz.

Bu listede 1940 yılında açılması öngörülen Köy Öğretmen Okulları ve bunlara alınacak toplam 2000 öğrencinin açılacak okullara göre dağılımı vardır.

Buna göre 12 okul açılması planlanmıştır. Bunlar sırasıyla;

Kars-Cılavuz

Trabzon-Beşikdüzü

Malatya-Akçadağ

Kayseri-Pazarören

Samsun-Havza-Kamlık

-Kastamonu-Gölköy

Eskişehir-Mahmudiye

Kocaeli-Arifiye

İzmir-Kızılçullu

Kırklareli-Lüleburgaz

Seyhan-Haruniye (Düziçi)

Isparta-Gönen okullarıdır.

Bu listede Sivas-Pamukpınar, Diyarbakır-Dicle, Antalya-Aksu, Aydın-Ortaklar, Balıkesir-Savaştepe, Ankara-Hasanoğlan, Konya-İvriz, Erzurum-Pulur, Van-Erciş yoktur.

Bu nedenle Erzurum ile Kars bölgesine, Doğu ve Güneydoğu’nun büyük kısmı ve Sivas’ın bazı ilçeleri Akçadağ’a, diğer ilçeleri ise Pazarören’e bağlanmıştır.

Van ve Artvin gibi bazı iller ise bu listede yer almamıştır. Ankara, Eskişehir/Mahmudiye’ye, Aydın ve Balıkesir Kızılçullu’ya, Diyarbakır Akçadağ’a, Antalya ise Gönen’e bağlanmıştır.

Bu belgede Kocaeli (Arifiye) Köy Öğretmen Okulu için belirlenen bölgede Bolu, Bilecik, Bursa-Kocaeli ve İstanbul-Anadolu yakası  vardır. Arifiye için öğrenci sayıları da bu il sınırına göre 50+40+30+40+40: 200 kişidir.

Enstitüler için hazırlanan kanun tasarısı TBMM’de görüşülmeye başlanır. Karşı çıkan birtakım toprak ağaları ve kuşkulu söylemlere rağmen, 17 Nisan 1940 tarihinde 3803 Sayılı Köy Enstitüleri Kanunu kabul edilir.

    Bir yanıt yazın

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

    Röportaj

    Sağlık

    Spor