Kısa bir özet yapıyor tarihçiler, laik Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu, yani HAKİMİYET KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLETİNDİR sözünün anayasal bir hak olarak gerçekleşmesini..
Başlangıç noktası şöyle;
Mustafa Kemal Paşa, daha Erzurum Kongresi sırasında, zaferden sonra hükümet şeklinin cumhuriyet olacağını söylüyor. 23 Nisan 1920’den beri Türkiye’yi idare eden Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, millî egemenlik esasına dayanıyordu. Bu, adı konulmamış bir cumhuriyet yönetimiydi. 20 Ocak 1921 tarihli anayasada “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir.” deniliyordu. Bu, yeni rejimin ilân edilmemiş bir cumhuriyet olduğunu gösteriyordu.
Cumhuriyetin ilânının önündeki en büyük engel saltanattı. 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla bu engel aşılmıştı.
Millî Mücadele’nin zaferle sonuçlanmasında tarihî bir görev yapan birinci dönem TBMM üyeleri, 1 Nisan 1923 günü yeni seçim kararı alarak dağıımıştı. Yeni seçimlerin yapılmasından sonra TBMM ikinci dönem çalışmalarına başlamış, yeni kurulan meclis, Lozan Barış Antlaşması’nı onaylamıştı.. Böylece millî bağımsızlık tam olarak gerçekleşmiş oluyordu..
23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığı sırada yeni Türk devletinin adı henüz konulmamıştı. Hükümet, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti adını taşıyor, meclis başkanı hükümet başkanlığı da yapıyordu. Bu sistem içinde devlet başkanlığı boş görünüyordu. Şimdi, yürürlükte olan siyasî rejime uygun devlet şeklini bulmak zorunlu hâle gelmişti. Millî Mücadele Dönemi’ndeki, olağanüstü şartların bir ürünü olan meclis hükümeti sistemi de artık işlemez olmuştu. Bu sistemde, Bakanlar Kurulunun her üyesi için ayrı ayrı oylama yapılırdı. Bu durum ise hükümet kurulmasını zorlaştırıyordu.
25 Ekim 1923’te hükümetin istifasıyla bir bunalım ortaya çıkmıştı. Bu olay Mustafa Kemal Paşaya, cumhuriyeti ilân etmek için beklediği fırsatı verdi. 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine, Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü’nde arkadaşlarına “Yarın cumhuriyeti ilân edeceğiz.” diyerek fikrini açıklıyordu.. O gece İsmet Paşa ile birlikte 1921 Anayasası’nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı. “Türkiye Devleti’nin hükümet şekil cumhuriyettir.” hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM’de yapılan konuşmalardan sonra “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleri arasında ve alakta alkışlarla cumhuriyet ilân edildiyordu.
Şimdi sıra Cumhurbaşkanlığı seçimine gelmişti.. Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçiliyordu. Mustafa Kemal, kürsüye gelerek konuşuyor ve “Türkiye Cumhuriyeti mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır.” sözü ile bitiriyordu..
Artık devletin şekli ve yönetim biçimi belliydi.. Devlet başkanlığı konusu çözüme kavuşmuştu. Hükümetin kurulma şekli yeniden düzenlenmişti. Buna göre; cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip cumhurbaşkanının onayına sunacaktı. Bu uygulamayla, meclis hükümeti sistemi yerine parlamenter rejime geçilmiş oldu. İlk hükümeti kurmakla İsmet Paşa görevlendirilmişti. Böylece Türk Milleti’nin tarihinde yeni bir devir açılıyordu. Ancak, Cumhuriyet’in temelinin sağlam olması gerekiyordu.. Onun için de kalıcı, değiştirilmesi teklif bile edilemeyecek maddeler konulması gerekiyordu anayasaya; O maddeler de şöyle sıralanıyordu;
Madde-1: Türkiye devleti bir Cumhuriyet’tir
Madde-2: Türkiye cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan Laik, demokratik, ve sosyal bir hukuk devletidir.
Madde-3: Türkiye devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. dili Türkçedir.
Bayrağı şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
milli marşı “istiklal marşı” dır. Başkenti Ankaradır.
Madde-4: anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2.maddesindeki cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez.”
Bugün 27 Ekim.. Yarın 28 Ekim..Ve 29 EKİM Cumhuriyet Bayramı.
Yer gök Türk Bayraklarıyla donatılsın, Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun, mekanın cennet olsun ULU ÖNDER MUSTAFA KEMAL ATATÜRK.
