Adana’nın zengin kültüründeki yazı ve konuşma dilinde yer alan, çoğu da giderek unutulan söz varlığı bir kitapta toplandı. Araştırmalarıyla tanınan Nevzat Hız’ın uzun yıllar araştırma ve okumaları ile biriktirdiği dört bini aşkın yerel sözcük, deyim ve atasözü, 242 sayfalık “Adana Sözlüğü” kitabı Akademisyen Kitapevi tarafından yayımlandı.
Nevzat Hız, bu çalışmasını şöyle anlattı: Büyük Atatürk 1932 yılında ‘Türk Dil Kurultayı’na Adana’dan Toros Yörüklerini davet ederken, dil konusuna değer verdiğini göstermişti. Adana’nın bağrından çıkan dünyaca ünlü yazarlarımız Orhan Kemal ve Yaşar Kemal onlarca roman ve öykülerinde yöremize özgü sözcük, atasözü ve deyimleri kullanarak Adana dilinin zengin ve önemli olduğunu ortaya koymuşlardır. Ozan Karacaoğlan ve Dadaloğlu ses olmuş telden, söz olmuş dilden dökülmüş, yöremiz dilini türkülerinde ölümsüzleştirmiştir.
“ İnsan selleri kelime tortularını bırakmış ve bunlar Toros imbiklerinden süzüle süzüle en arı Türkçeyi meydana getirmiştir. Türkmenlerden gelme sözcük ve tümce kuruluşu da çok önemlidir.” diyor Abidin Dino…
Adana’nın ilk romanını 1944 yıllında yazan Reşat Enis/ Toprak Kokusu’nda, İbrahim Sarıibrahimoğlu, Muzaffer İzgü, Turan Altuntaş, Çetin Yiğenoğlu da kitaplarında konuşulan/ konuştukları yerel dile özen göstererek ustalıkla yazmış, böylece kayıt altına alınmasını sağlamışlardır.
Adana söz varlığı; sözcük, deyim, atasözü kullanımı bakımından diğer bölgelerden çok farklıdır, zengindir. Benim çocukluktan itibaren duyduğum, konuştuğum dildir. Bu dil zenginliğinin, bu farklılığın bütünüyle araştırılmaması, bir belgeye daha doğrusu kitaba kaydedilmemesi büyük eksiklikdi. Adana dilinde yer alan küfürün, argonun çok kullanılması, halkın yaşam anlayışındaki hoşgörü ve espri anlayışını gösterirken, son yıllarda roman, dizi ve filmlerde kullanımı ayrı bir kültürel renk olarak karşımıza çıkıyor.
Birçok maddenin daha iyi anlaşılması amacıyla Adanalı yazarlarımızdan örnek cümleleri de maddelerin yanında vermeye çalıştım. Adana Ağzı ve dil kökenbilimi konularının uzmanlarınca en iyi şekilde yapılması gerektiğine inanıyorum. (BÜLTEN)
