(HABER MERKEZİ)-Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ne göre, 2015 yılında 80.sırada bulunan Türkiye, her yıl gösterdiği düşüş eğilimi ile 38 sıra kaybederek 2025’te 118.sıraya kadar geriledi.
Dünya Adalet Projesi’nin (World Justice Project – WJP) salı günü yayımlanan 2025 Hukukun Üstünlüğü Endeksi verilerine göre, 2024’te 117. sırada bulunan Türkiye, bir sıra daha gerileyerek 143 ülke arasında 118. sırada yer aldı. Türkiye, bu endekste kaydettiği 0.41 puanla tarihinin en düşük skorlarından birine ulaştı.
Türkiye’nin hukukun üstünlüğü alanındaki düşüşü, küresel çapta en keskin gerilemelerden biri olarak kaydedildi.
On Yıllık Sürekli Gerileme
Türkiye, son on yılda endekste 38 sıra gerileyerek ciddi bir düşüş yaşadı. 2015 yılında 80. sırada yer alan Türkiye’nin puanı o dönemde 0.46 iken, yıllar süren istikrarlı düşüşün ardından 2025’te 0.41’e inmiştir. Bu istikrarlı düşüş, yargı bağımsızlığında ve demokratik denetim mekanizmalarında sistematik bir aşınmaya işaret etmektedir.
2016’daki darbe girişimi, bu düşüşte kritik bir yıl olmuştur. Olayın ardından Türkiye’nin sıralaması, olağanüstü hal kararnameleri ve tasfiyeler sonucunda yargının yeniden şekillenmesiyle 19 sıra düşerek 99. sıraya gerilemiştir. Bu tarihten itibaren gerileme neredeyse her yıl devam etmiştir.
Temel Haklar ve Güçler Ayrılığı Alarm Veriyor
WJP Endeksi, ülkeleri hükümet yetkilerinin sınırlandırılması, yolsuzluğun olmaması, açık hükümet, temel haklar, düzen ve güvenlik, düzenleyici uygulama, medeni adalet ve cezai adalet olmak üzere sekiz temel sütuna göre değerlendirmektedir. Türkiye’nin en düşük puanları, hükümet üzerindeki denetim mekanizmalarının ve temel hakların aşındığını gösteren kategorilerde kaydedilmiştir:
-Hükümet Yetkilerinin Sınırlandırılması (Constraints on Government Powers): Bu kategori, mahkemelerin ve bağımsız organların yürütme organını hukuken ne kadar iyi sorumlu tutabildiğini ölçmektedir. Türkiye, bu kategoride 143 ülke arasında 136. sırada yer almaktadır (Puan: 0.28). Bu, 2015 yılından bu yana 41 basamaklık bir düşüş anlamına gelmektedir. WJP, bu gerilemenin kuvvetler ayrılığı ve hesap verebilirliğe yönelik ciddi zorlukları gösterdiğini belirtmiştir.
-Temel Haklar (Fundamental Rights): İfade, inanç ve örgütlenme özgürlüklerini; adil yargılanma hakkını; ayrımcılığa karşı korumayı; mahremiyeti ve çalışma haklarını kapsayan bu kategoride Türkiye, 143 ülke arasında 134. sırada yer almaktadır (Puan: 0.30). Türkiye, on yıl önce 96. sırada bulunduğu bu kategoride 38 puanlık bir düşüş yaşamıştır.
Diğer adalet sütunlarında Türkiye’nin skorları ise şöyledir: Medeni Adalet’te 127. sırada (Puan: 0.40) ve Cezai Adalet’te 106. sırada (Puan: 0.34) bulunmaktadır.
Türkiye’nin en yüksek puanı, Küresel ortalamaya (0.72) yakın bir skorla Düzen ve Güvenlik kategorisindedir (Puan: 0.71, Sıra: 79).
Küresel Düşüşte İkinci Sırada
2024 ile 2025 yılları arasında Türkiye’nin endeks puanı yüzde 1.9 oranında düşmüştür, bu da Türkiye’yi Sırbistan’dan sonra küresel çapta en kötü performans gösteren ikinci ülke yapmıştır. Bu dönemde Meksika, Macaristan ve Rusya da önemli düşüşler kaydetmiştir.
Endeks Direktörü Alicia Evangelides’e göre, küresel olarak hükümet gücüne yönelik kısıtlamalar, temel haklar ve açık yönetim alanlarında düşüşler görülmeye devam etmektedir.
Bölgesel ve Gelir Grubu Sıralamaları
Türkiye, 0.41’lik genel puanıyla Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında 15 ülke arasında 14. sırada ve üst-orta gelirli 41 ekonomi arasında ise 37. sırada yer almaktadır.
