Mustafa Kemal, Büyük Taarruz öncesi annesine bağevinde veda ederek, bir çay davetine gideceğini akşama beklememesi gerektiğini söyler. Oğlunun cepheye gittiğini anlayan Zübeyde Hanım, yazdığı mektubu Ali Çavuş’la Mustafa Kemal’e gönderir: “Sen cepheye gidersin. Benim yüreğim bunu bilir. Senin için dua ediyorum bil! Ve de Mustafam, zaferi ele almadan dönme. Ben, seni beklemeyi bilirim…” diye yazar.
İtilaf Güçleri donanmasının savaş gemileri İstanbul’da varlığını gösterdiğinde tarih 18 Kasım 1918. Mondros Mütarekesi’nin ardından cepheden İstanbul’a dönen Mustafa Kemal Paşa’nın düşman gemilerini gördüğünde ilk tepkisi, “Geldikleri gibi giderler” oldu. Mustafa Kemal, İstanbul’da yoğun temaslarda bulunarak, büyük bir sabır ve gizlilik içinde kurtuluş mücadelesinin temellerini atar. 9. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa, İngiliz savaş gemisinin takibindeki Bandırma Vapuru ile dalgalı denizde zorlu bir yolculuğun ardından 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basar. Ordan Havza’ya ardından da Amasya’ya geçer. Kurtuluş savaşının ilk kıvılcımı Amasya Genelgesi, 22 Haziran 1919 tarihinde yayımlanır. Erzurum Kongresi 23 Temmuz’da, Sivas Kongresi ise 4 Eylül’de toplanır.
Mustafa Kemal, 27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelir 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi Ankara’da açılır, Meclis ordusu kurulur. Yeni ordu, Yunan işgaline karşı direnişe geçer, Yunan Büyük Taarruzu, 23 Ağustos’ta 1921’de başlatılır. Sakarya’nın gerisinde düzenlenen Türk ordusu, düşman güçlerine karşı efsanevi bir direniş gösterir, Sakarya Savaşı ile Yunan Büyük Taarruzu geri püskürtülür.
Yunan kolorduları Afyon – Eskişehir çizgisinde hat oluştururunca,
Ankara’daki Meclis hükümetinin başka alternatifi kalmamıştır, ya büyük bir taarruz ile Yunan ordusu imha edilecek ya da vatan kaybedilecekti. Meclis’te taarruz için sesler yükseliyordu. Ancak Mustafa Kemal, gerçekçi ve sabırlıydı. Yaklaşık bir yıl süreyle orduyu güçlendirmek için çalıştı. Sovyetlerden silah yardımı sağlandı. İstanbul’dan kaçırılan silah ve mühimmat, denizyoluyla İnebolu’ya ordan da Ankara’ya getirildi.
Ordu 186 bin kişilik bir kuvvete çıkarıldı. Yunan kuvvetleri 220 bin civarındaydı ve motorize güç bakımından üstündü. Mustafa Kemal, 17 Ağustos 1922’de Ankara’dan gizlice ayrıldı. Hayır duasını aldığı annesine bile cepheye gittiğini söylemeyecedi. Başkomutanın Ankara’dan ayrıldığı anlaşılmasın diye Anadolu Ajansı’nda 21 Ağustos’ta Çankaya’da bir çay daveti vereceği haberi yapıldı. Önce Konya’ya, buradan da Akşehir’e geçti. Son hazırlıkları yaptıktan sonra Şuhut üzerinden gece yarısı Kocatepe’ye geldi. 26 Ağustos 1922’de sabahın erken saatlerinde Kocatepe’de Mustafa Kemal’in yanında Fevzi Paşa ile İsmet Paşa vardı. Kocatepe’nin tam karşısında Yunan ordusunun merkez kuvvetleri bulunuyordu. Yunan ordusuna merkezinden güçlü bir saldırı ile yarma harekatı yapılacaktı. Yani kuvvetin merkezine yıldırım baskın. Saat sabahın 04.30’unu gösterdiğinde Afyon ovası, Türk topçusunun seri atışlarıyla sarsıldı. Savaş 4 gün boyunca çok çetin geçti. 30 Ağustos’ta Başkomutan Meydan Muharebesi kazanıldı. İzmir’e kadar kovalanan Yunan ordusu imha edildi. Kurtulanlar da deniz yoluyla Anadolu’yu terk etmek zorunda kaldı.
Nezihe Araz, Dünya Yayıncılık tarafından yayımlanan “Mustafa Kemal’le 1000 Gün” Kitabı’nda, Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım ile Büyük Taaruz öncesi vedalaşması şöyle anlatılmaktadır;
“Zübeyde Hanım, Çankaya’daki bağevinin kendine ayrılan odasında pencerenin önünde oturmuş, başında beyaz örtüsü, telli gözlükleri, elinde küçük bir En’am Kuran okuyordu. Kapı vuruldu, ama cevap beklemeden hemen açıldı ve Mustafa Kemal içeri girdi. Keyifli, hayat dolu, şakacı, muzip:
Anacığım girebilir miyim?
Yerinden kalkmaya çabalayan Zübeyde Hanım önce kaşlarını çatarak:
“Girdin zaten”, dedi sonra ekledi. “Gel a be çocuk! Gün doğumundan beri beklerim gelesin. Beklerim gelesin”. Mustafa Kemal, elini annesinin omuzuna sıcak bir sevgi ve saygıyla attı, öbür eliyle annesinin elini öptü ve başına koydu:
“Estağfurullah anne lütfen rahatsız olma. Ben oturmayacağım. Dışarıda arkadaşlar var. Müsaadenle seni görüp sonra hemen onlarla birlikte çıkmam lazım, bazı işlerimiz..” dedi.
Zübeyde anne oğlunun yanağını okşayarak sordu:
“Nereye gidersin böyle akşam akşam? Dur durak yok mu benim Mustafa’ma?”
“Bir çay davetine gidiyoruz. Uzarsa, geç kalabilirim gece belki de gelmem. Sakın beni merak etme. Vakitlice yat olur mu? Hayra git çakırım!”
Zübeyde Hanım oğlunu inci ince süzüyor, bu laflara inanmadığını da belli ediyordu.
”Çay davetine öyle mi? Bu üniformayla mı? Bu çizmelerle mi uğlum?”
Çaresiz kalan başkumandan yalnızca:
“Anne Anne!” dedi.
Zübeyde hanım “Bu çay ziyareti değil Mustafa’m!” dedi, son sözünü söyledi;
“ÇAKIRIM! HAYRA KARŞI GİT”
“Anne lütfen! Müsaadenle. Arkadaşları bekletmeyeyim. Allah’a emanet ol canım. Bir emrin var mıydı?”
“Yok Mustafa’m. Çakırım! Hayra karşı git… Allah’a emanet ol. Ne diyeyim?”
Mustafa Kemal odadan çıkınca Zübeyde Hanım ağlamaya başladı. Oğlu çay davetine filan gitmiyordu. Ama her zaman olduğu gibi bu sefer de nereye gittiğini söylemek istememişti. (…)
Mustafa Kemal’in emir eri Ali Çavuş içeri girdi:
“-Beni emretmişsin anne?”
-“Uğlum nerde Ali? Mustafam nereye gider?”
Ali başını önüne eğmişti:
“-Çaya gitti anne. Çay davetine. Sana da öyle dedi ya.”
“-Adi! A be ben bilmezmiyim nereye gitmiştir uğlum. Ana’yım ben! Cepheye gitti. Yüreğim öyle der. Ama o istemez hiç kimse bilsin nereye gittiğini. İşte yazdığım bir mektup bunun için Musafa’ma.”
Ali şaşkın şaşkın:
“Yazdın mı?” diye sorarken, Zübeyde Hanım gözlüğünü düzelir ve yazdıklarını okumaya başlar,
“Mustafa’m bilirim gelmeyeceksin. Çay davetine gidiyorum dedin. Ama molla annen nereye gittiğini bilir. Sen cepheye gidersin. Benim yüreğim bunu bilir. Senin için dua ediyorum bilesin. Bil! Ve de Mustafa’m, zaferi ele almadan dönme. Ben, seni beklemeyi bilirim.”sonra “Ali al bu mektubu yetiştir una. Neredeyse bul. Bul uni anladın mı? “ der.
Mustafa Kemal kalpağı elinde Ali Çavuş’un ona ulaştırabildiği anasının mektubunu bir kez daha okuyup cebine yerleştiririyor, sonra kalpağını başına giyiyor, İki elini yanındaki genç yaveri Salih’in omuzlarına koyarak:
“Ne oldu sus pus oldunuz? Merak etmeyin çocuklar, cebimde anamın hayır duası var. Artık size sırrımı açabilirim. Şimdi buradan doğru cepheye gidiyoruz. Taarruzu başlatacağız! Önce Tuz Gölü üzerinden Konya’ya, oradan da doğru cepheye! Konya’da yapılacak önemli bir işimiz var. Ayın yirmisinde de yine Akşehir’de olmamız lazım.” der.
İlk tepki seryaver Salih’ten gelir,“Olamaz!” der.
Mustafa Kemal, “Neden arkadaş karar saati geldi.” der, Ali Çavuş şaşkınlıkla “Ama Paşam ya başaramazsak?” diye sorunca şöyle seslenir;
“Ne demek istiyorsun sen? İşte sana söz: Taarruz başladıktan tam on beş gün sonra Yunanlıları denize dökmüş olacağız. Hâlâ ürküyor musun?”
Kocatepe’de gün doğuyor. Sonsuz bir sessizlik ve bekleyiş. Mustafa Kemal, bir taşın üstünde oturuyor. Arkasında ayakta Kolordu Kumandanı Bekir Sami, Fevzi ve İsmet paşalar. Mustafa Kemal konuşmuyor düşünüyor. Birden gökleri yaran, sessizliği paramparça eden topçu barajı ateşi başlıyor. Sanki yer yerinden oynuyor. Kocatepe arasıra ışığa boğuluyor bir amfiteatr gibi görünüyor. Mustafa Kemal, ayağa kalkıyor, dediklerini hiç kimse işitmiyormuş gibi sesleniyor:
“Rabbim! Yunanlıların kazandığını gösterme bana! Onlar kazanacaksa gökkube başıma yıkılsın, daha iyi. Anam! Bize dua et!”
30 Ağustos 1922’deki büyük zafer ile vatanın kurtuluşu sağlanıyor. 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması, yeni Türk Devleti’nin devletler arenası içinde tescili oluyor. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan ediliyor. Büyük Taarruz, son 200 yıllık zaman dilimi içinde Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanan ilk taarruz muharebesi olarak tarihe geçiyor. Türk ordusu, dönemin koşulları içinde 14 gün gibi kısa bir sürede İzmir’e kadar yürüyor.
Bugün 15 Ocak.. Ulu önder Mustafa Kemal’in annesi ZÜBEYDE HANIM’ın ölüm yıldönümü.. Nurlar içinde uyusun. Kendisini bir kez daha saygı, hürmet ve rahmetle anıyoruz.
