İlk gün görüşmelerinin sonunda, İsmet Paşa’nın “Çağdaş saldırı ve savunma silahlarımız olmadan, son teknolojiyle üretilmiş birkaç yüz uçağımız olmadan savaşa nasıl gireriz” ifadesi haklı görüldü. İngilizler, hazırlanacak liste uyarınca uçak ve sair donanım ögelerini göndermeyi kabıl ettiler. Bu arada, İtalyanlardan ele geçirdikleri silahları da Türkiye’ye göndereceklerini eklediler.
Akşam yemeği hayli neşeli geçti. Katılımcılar, kendilerine tahsis edilen kompartmanlara geçtiler. Liderlerin kompartmanı tek kişilik, diğerleri ise ranzalı, iki kişilikti.
İKİNCİ GÜN GÖRÜŞMELERİ
ASKERİ TUTUMA DAYANDI
Madde madde özetleyecek olursak, ikinci gün görüşmelerinden şu sonuçlar çıktı:
- Türkiye’ye gönderilecek silahlar için bir yıllık mühimmat (Bombalar, mermiler) İngiltere tarafından ayrıca temin edilecek,
- Türkiye savaşa girdiği takdirde başta İstanbul ve İzmir için olmak üzere, gerekli görülecek alanlardaki hava savunmaya İngilizler de yardım edecek,
- Türkiye savaşa girme kararı aldığında, İngiltere Türkiye’nin gereksinim duyduğu ölçüde kara birliklerini gönderecek,
- Bağımsız bir hava fiosu gerektikçe harekata geçmek üzere Türkiye’de konuşlanacak,
- Türk komutanların sevk ve idaresi altında olmak üzere İngiliz tanksavar ve uçaksavar birlikleri Türkiye’ye gönderilecek,
- Türkiye, gereksinim duyduğu silah, techizat ve mühimmat listesini hazırlayıp İngiltere’ye verecek. İngiltere de bu listeye göre gerekeni yapacak.
BUNLARLA BİTMİYOR
NAKLİYESİ VAR DAHA
Askeri alandaki görüşmeleri Erkan-ı Harbiye Reisi (Genel Kurmay Başkanı) Mareşal Fevzi Çakmak ve Genel Kurmay Hava Danışmanı Tuğgeneral Şefik Çakmak yönlendirmekteydi. Ortaya sürdükleri görüş ve olasılıklar tamamen akla, mantığa uygun olduğu için İngilizler “Hayır!” diyemiyordu. Askeri görüşmelerde karşı heyetin başkanlığını yapan General Alan Brooke müzakerelerin sonuna doğru net ifadeyle “Türkiye’ye hatırı sayılır yardım yapmamıştık.Şimdi ise elbette desteklemek ve koşullarını iyileştirmek isteriz” dedikten sonra hava iyice yumuşadı.
Madde madde hazırlanmakta olan memoranduma şu satırlar da ekleniyordu:
- Cepheye gerekli silah sistemleri (top, tank, füze, silah, mühimmat),
- Her türlü motorlu araçlar,
- Lokomotif, kömür, benzin,
- Yetersiz demiryolları handkabına karşı gerekli gemiler,
- Hava Kuvvetleriin desteklenmesi için yeterli uçak
İngiltere tarafından karşılanacaktır.
Bunlara ilaveten, İtalyan ve Almanlardan ganimet olarak ele geçen her türlü araç-gereç de ayrıca Türkiye’ye teslim edilecektir.
Türk Heyeti gelinen etaptan memnun kalmıştı. Çünkü gizli amaç, zamanı kullanmaktı ve verilen sözlerin yerine getirilmesi aylara, belki yıla mal olacaktı. O zamana kadar da savaşın gidişatı çok daha netleşeceğinden işimiz kolaylaşacaktı. Aynı düşünce etkisiyle, İngilizlere “Tamam, bunlar güzel; ancak alışık olmadığımız şeyleri Eğitim de gerekli. Bunlar geldikten sonra görevlilerimizi eğitmenize ihtiyaç var. Ayrıca biz de oada eğitilmesi için görevli gönderelim” dedik. Tabii ki bu isteğimiz de kabul edildi.
YARIN: TÜRK VE DÜNYA BASINI NE DEDİ
FOTOĞRAFLAR
İNÖNÜ
SAMİMİ SOHBET: İki kurt devlet adamı aralarda neşeli sohbette bulundular. İnönü ısrarla az bildiği İngilizceyle, Churchill de ısrarla a bildiği Fransızcayla konuşmaya çalıştıkça çevredekiler kahkaha atmaktan kendilerini alamıyordu.
TÜRK SÖZÜ
GAZETELER SONRA ÖĞRENDİ: Buluşma son derece gizli tutulmuş, basına bile ancak sonlandıktan sonra Anadolu Ajansı bülteniyle bilgi verilmişti.
YATAK
CHURCHILL’IN YATAĞI: Katılımcıların tamamı trende, kendilerine tahsis edilen kompartmanlarda geceledi. Liderler tek kişilik kompartmanlarda uyudu. Fotoğrafta, Churchill’in yatağı görülüyor.
MÜSELLESMÜSELLES: İngilizler güvenlik konusunda çok endişeliydi. Görüşmelerin trende yapılması ve yer olarak da yenicenin seçilmesi düşünüldü. Yenice’de, Hatların kesiştiği “Müselles” güvenliydi. Müselles, üçgen demektir. Krokideki üçgeni görebilirsiniz. Katar, az kullanılan Ankara-Mersin bağlantısında durmuştu.
