Gazi Mustafa Kemal Atatürk, her alanda olduğu gibi spora, sporcuya, kulüplere de ayrı önem veren ve dünyada beden eğitimini ülkesinde zorunlu kılan ilk devlet adamıdır. Atatürk‘ün “Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur” sözü de spora verdiği önemi anlatır. 23 Nisan’ı dünya çocuklarına, 19 Mayıs’ı da gençlere armağan etmiştir.
Atatürk, başta güreş olmak üzere, futbol, su sporları, kürek, yüzme, binicilik, havacılık, izcilik, atıcılık dallarıyla yakından ilgilendiği gibi, bu sporların federasyonlarının da kurulmasına öncülük etmiştir. Ayrıca Atatürk, fırsat buldukça Fenerbahçe, Beşiktaş, Galatasaray, Karşıyaka, Altay, hatta adını verdiği Güneşspor ve Muhafızgücü kulüplerini ziyaret ederek maddi ve manevi destek sağlamıştır.
Florya’daki Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nde Atatürk’ün pehlivanlara yemek çıkarttırırdı. Pehlivanlar köşkten ayrılırlarken de yaveri vasıtasıyla ceplerine birer zarf koydurtmayı ihmal etmezdi. Zarfın içinden, o zamanlar pek büyük bir maddi değer taşıyan 50 lira çıkardı. Atatürk özel bir sevgi duyduğu, ağır sıklet şampiyonumuz Çoban Mehmet‘esürekli takıldığı anlatılır. “Sen, herkesi kolayca yeniyorsun Mehmet” demiş, sonra ilave etmişti: “Seninle güreş tutsak, beni de yenebilir misin?” Koca Çoban, çocuksu bir mahcubiyet içinde, başını öne eğerek: “Sizi bütün cihan yenemedi Paşam, ben nasıl yenebilirim?” demişti. Büyük Atatürk Çoban Mehmet’in bu cevabı karşısında pek duygulanmış ve aslan yapılı ağır sıklet şampiyonumuzu alnından öpmüştü.
Atatürk 1915 yılında, ilk Osmanlı Genç Dernekleri Genel Müfettişliği ’neatandıktan sonra hükümete, beden eğitimi derslerinin zorunlu tutulması ve cimnastik ders saatlerinin arttırılmasını teklif ettiği bir rapor sunmuştur. İlk Beden Eğitimi Öğretmeni ve Türkiye Milli Olimpiyat Oyunları’nın kurucusu Selim Sırrı Tarcan’ı yurt dışına göndererek ve büyük yetkiler vererek spor branşlarının artırılmasını sağlamıştır.
18 Temmuz 1920 günü ise Atatürk’ün emri ile Muhafız Gücü takımı faaliyete geçmiştir. Türkiye’nin ilk spor teşkilatı olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, 1922’de İstanbul’da kurulmuştur.
Sporda da başarılı bir Türkiye görmek isteyen Atatürk, sporda başarılı olmanın temelinde yatanları şu sözüyle anlatmıştır: “Sporda başarılı olmak için bütün milletçe sporun niteliği ve değerini anlamış olmak, ona kalpten sevgiyle bağlı olmak ve onu vatani görev saymak gerekir.”
1924 yılında Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk spor kongresini toplamıştır. 1938 yılına kadar devam edecek olan bu kongrede, Türk spor kültürünün nasıl geliştirebileceği üzerine kafa yorulmuş ve çeşitli projeler üretilmiştir.
Atatürk 1924 yılında Türk sporcuların Paris Olimpiyatları’na katılarak deneyim kazanmaları için mecliste karşı çıkılmasına rağmen Bakanlar Kurulu kararıyla 17 bin lira ödenek çıkartarak gitmelerini sağlamıştır.
Yine 1936 yılında gerçekleştirilen Berlin Olimpiyat Oyunları’na ilk kez eskrim dalında Halet Çambel ile Suat Fetheri Aşeni adlı kadın sporcuların katılmasını sağlamıştır. Berlin’de ilk kez altın madalya kazanan Yaşar Erkan ile bronz kazanan Mersinli Ahmet Kireççi’yi ödüllendirmiştir.
Mustafa Kemal 1925’te tüm zorluklara rağmen Ankara Hipodromu’nu inşa ettirerek At ve At Yarışı Islah Encümeni’ni kurmuştur. Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara‘daki at yarışlarını kendi himayesinde yaptıran Atatürk, 1927’de emir vererek Gazi Koşusu‘nun düzenlenmesini istedi.
At yarışlarının modern toplumlar için sosyal bir ihtiyaç olduğunu vurgulayan Atatürk, fırsat buldukça yarışları hipodromda takip ediyordu.
Ali Muhiddin Hacıbekir‘in sahibi olduğu “Neriman”ın 1927 yılında kazandığı ilk Gazi Koşusu‘nu da Atatürk ile İsmet İnönü birlikte izledi.
“Bütün millet ve memleket evlatlarını sportmen yapabilmek için sarf edilen çalışmanın ehemmiyet ve kutsiyeti aynıdır.” diyerek spor kültürünün gelişmişliğinin her memleket için büyük önem taşıdığını vurgulamıştır.
“Cumhuriyet fikren, ilmen ve bedenen kuvvetli ve yüksek seviyeli muhafızlar ister.” ve “Ben sporcunun zeki, çevik ve ahlaklısını severim.” derken gençlerin donanımlı birer sporcu olmalarını öğütlemiştir.
