Hareket sistemimizin temelini iskelet ve kaslar oluşturur. Adi ışık mikroskobu altında enine çizgiler gösterip göstermediğine göre başlar ve iki gruba ayrılırlar.
1-Çizgili Kaslar
2-Düz Kaslar
Böyle bir ayrımın görünümünün yanı sıra fonksiyonel bir anlamı da vardır. Çizgili kaslar (kalp kası hariç) istemil kaslardır ve dah ahızlı kasılırlar.
Vücudumuzda çift kas olarak 217 civarında çeşitli kas vardır. Bunların total ağırlığı insandan insana değişmekle birlikte, tüm vücut ağırlığının %40-45’ini oluştururlar.
Düz kaslar istemli çalışmayan ve nispeten daha yavaş kasılan kaslardır. Kalp kası, iskelet kasları gibi enine çizgilere sahip olmasına rağmen istem dışı çalışır ve ayrıca iskelet kasından çeşitli yönlerden farklılıklar gösterir. Düz kaslar ve inyokard tüm organizma ağırlığınnı yaklaşık %5-10’unu oluştururlar.
KASLARIN ORTAK ÖZELLİKLER:
Uyanlanabilme
İletebilme
Kasılabilme
Elastik olma
Vizkozite
Uyanabilme: Her canlı doku gibi kaslar da, kendilerine yapılan bir uyarana cevap verme özelliğine sahiptirler. Kasın bu cevanı kasılma şeklindedir.
İletebilme: Kaslar çeşitli şekillerde uyarılabilirlerse de doğal koşullarda, sinirler yolu ile sinir sisteminden gelen uyarılarla uyarılırlar ve gelen normal uyaran kasa, sinir-kas arasındaki sinaps (bağlantı) yolu ile ulaşır. Kaslar gelen bu uyarıyı iletebilme özelliğine sahiptirler.
Kasılabilme: Kasın kendisine gelen uyaranlara cevabı kasılma şeklinde olur. Kasılmanın da çeşitli tipleri vardır. Bunlardan daha sonra bahsedeceğiz.
Elastik Olma: Elastikiyet, bir cismin şeklini değiştirmek için uygulanan kuvvete bu cismin gösteridği direnç şeklinde ifade edilir. Kası, istirahat uzunluğundan daha öteye gerer, uzatırsak bir direnç ile karşılaşırız ve kası geren, uzatan kuvvet kesildiği zaman kas istirahat uzunluğuna döner. Elastikiyetin çeşitli şekilleri vardır. (basınç, germe, döndürme…)
Hareket fizyolojisinde bizi ilgilendiren dah açok çekme elastikiyetidir. Organizmada bir kasın tendonu kesildiği zaman kasın boyunun kısaldığı görülür. Bu normal koşullarda iskelet kaslarının organizmada kendi elastikiyetlerine uyan durumdan biraz daha uzatılmış, gergin bir şekilde bulunduklarını ifade eder.
Elastiki istirahat halinde bulunan bir kasın gerimi 0’dır. Uyaran, kası istirahat haline uyan uzunluktan daha öteye çekilip uzatılmış bulduğu zaman kasılma daha kuvvetil olur. Normal olarak kaslarımız kendi esnekliklerine uyan durumdan biraz daha çekil, uzatılmış durumda bulunurlar.
Vizkozite Özelliği: Elastikiyet yanısıra vizkök bir kitle olma özellikleir de vardır. Yani kaslar, şeklini değiştirmek isteyen kuvvetlere karşı iç sürtünmeler nedeni ile bir direnç gösterirler.
Yani, kası deforme etmeye çalışan kuvvet ile bu kuvvetin kasda uyandırdığı karşıt kuvvet (direnç) arasındaki denge hemen değil, ancak bir zaman sonra meydana gelir. Buna neden kasın vizkozite özelliğidir.
Kas, kendine asılan bir ağırlık yoluyla uzatılacak olursa bu ağırlığın oluşturabileceği son uzunluğa hemen erişmeyip uzamanın son kısmı yavaş yavaş meydana gelir.
Diğer taraftan kas yükten kurtarıldığında normal uzunluğuna hemen dönmez, kasılmanın son safhaları gene yavaş yavaş meydana gelir. Kasın bu vizköz özelliği bir çeşit kasın korunma mekanizması olduğu yorumlanabilir.
Kasın böyle bir özelliği olmasa idi, ani, şiddetli kasılmalarla kasın elastik özelliğinin son sınırına hızla gelinmesi kas-kemik bütünülğünü tehlikeye sokar, kopmalar olurdu. Vizköz özellik sayesinde hareketlerimizde ya da kas kasılmalarında koruyucu bir frenleme meydana gelmektedir. (DEVAMI HAFTAYA)
