27 Mayıs askeri darbe sonrası oluşan Kurucu Meclis’in hazırladığı Anayasa’nın sağladığı kısmi demokratik haklar, sol için yeni bir dönemin başlamasına yol açtı. Çok sayıda sol parti kuruldu!..
-17 Şubat 1961; Türkiye İşçi Partisi (TİP) kurucuları; Şaban Yıldız, Kemal Sülker, Kemal Türkler, İbrahim Güzelce, Rıza Kuas, İbrahim Denizciler, Adnan Ardan, Salih Özkarabayır.
12 sendikacının önderilğinde kurulan TİP’e 1962 yılında aydınlar çağrıldı. M.Ali Aybar, Behice Boran, Sadun Eren, Adnan Cemgil, Nazife Cemgil, Cemal Hakkı Selek, Yunus Kocak, Fetih Naci partiye üye oldular.
Kurucuların önerisiyle partinin ilk genel başkanı M.Ali Bayır oldu. 19 Ocak 1961’de kurulan Sosyalist Parti, TİP’e katıldı.
TİP, 1965’de seçimlerde 54 ilde %3 oy alarak TBMM’ne 15 milletvekili gönderdi.
Sovyetler’in 1968’de Çekoslovakya’yı işgalini destekleyen Behice Boran ve arkadaşlarına tepki gösteren M.Ali Aybar 1969’da genel başkanlıktan isitfa etti.
Parti içinde Sosyalist Devrim ve Milli Demokratik Devrim (MDD) tartışmalarıyla başlayan bölünmeler yaşandı. MDD, Aydınlık Sosyalist Dergi, Proloter Devrimci Aydınlık, Emek Dergisi etrafında oluşan gruplaşmalar.
Türkiye sosyalist solunun geleceğine damgasını vuracak gruplaşmaların başlangıcı oldu.
TİP, Anayasa Mahkemesi tarafından 20 Temmuz 1971’de kapatıldı.
-10 Ocak 1971-Sosyalist Parti; A.Tiritoğlu’nun genel sekreter olduğu parti Çalışma Partisi ile birleşti.
-30 Mart 1961-Türkiye İşçi Çiftçi Partisi; Kurucusu Abdulaziz Ayyıldız, sosyalist eğilimli parti Anayasa Mahkemesi tarafından 22 Eylül 1966’da kapatıldı.
-3 Mayıs 1967-İşçi-Çiftçi Partisi; Kapatılan Türkiye İşçi Partisi yerine Suavi Reşitoğlu tarafından kuruldu. 5 Ekim 1968’de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.
-10 Haziran 1961-Hür Sosyalist Parti; Kurucusu Cahit Topgül, sosyalist eğilimli parti 10 Ağustos 1964’de feshedildi.
-9 Kasım 1961-Devrim Partisi; Kurucusu Tevfik Fikret Onay. İzmir’de kurulan sol eğilimli partiye Milli Birlik Komitesi izin vermedi.
–28 Mayıs 1962-Radikal Partisi; Merkez sol eğilimli partinin kurucusu Emekil General Kemal Akkurt, parti 10 Nisan 1963’te kongre kararıyla feshedildi.
-21 Eylül 1964-Sosyal Demokrat Parti; Sıtkı Ulay başkanlığında, Alaattin Tiritoğlu, Nimetullah Haydaroğlu tarafından kuruldu. 11 Aralık 1965’te konferans kararıyla kapatıldı.
–17 Ekim 1966-Türkiye Birlik Partisi kuruldu. Alevileri temsil eden parti 1969 seçimlerinde %1.1 oy aldı.
-12 Kasım 1967-Demokrat Birlik Partisi; Merkezi Sivas’ta olan partinin kurucusu Falni Sonsaltıkoğlu. 23 Nisan 1968’de feshedildi.
1960 sonrası kurulan Sosyalist Örgütler
-SOSYALİST GENÇLİK ÖRGÜTÜ
TİP 5.olağanüstü kongresinde tasfiye edilen TİP’li gençlerin kurduğu Nihat Akseymen’in başkanlığını yaptığı örgüt uzun ömürlü olmadı. TİP’in kapatılmasından sonra Nihat Akseymen bir grup TKP’nin atılım döneminde yeniden kuruluşunda yer aldılar.
-TÜRKİYE DEVRİMCİ GENÇLİK FEDERASYONU
(DEV-GENÇ) Fikir Kulüpleri Federasyonu 4.kongresinde MDD tezini savunanlar yönetime geldi. Yusuf Küpeli genel başkan seçildi. 9/10 Ekim 1969’da yapılan Fikir Kulüpleri Federasyonu 5.olağanüstü kongresinde, Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu (DEV-GENÇ) adını aldı.
Eski yönetim devrildi, genel başkanlığa Atilla Sarp seçildi. TİP’de başlayan Türkiye’de Devrimin Nasıl Yapılacağı tartışması DEV-GENÇ içinde devam etti. 1970’de FKF 6.kongresinde genel başkan seçilen Ertuğrul Kürkçü aynı zamanda son genel başkan oldu. 12 Mart muhtırasından sonra DEV-GENÇ kapatıldı.
DEV-GENÇ içinde faaliyet gösterenler daha sonraki yıllarda THKP-C/THKO/TİİKP’yi oluşturdular.
Bu dönem aynı zamanda sol ve askeri darbe ilişkisi tartışmasının da başlangıcı oldu. Sosyalist Devrim ve Milli Demokratik Devrim tartışması, sosyalist olsada bölünmeleri ve franksiyonculuğu başlatan, devrim-reform teorik, politik tartışmasının başlangıcıdır. Sosyalist solda silahlı mücadeleyi savunan “ORDU-PARTİ-CEPHE” adıyla illegal örgütler ortaya çıktı.
TÜRKİYE SOLUNUN 4 ANA DAMARI VE ONLARDAN ORTAYA ÇIKANLAR
TKP’DEN DOĞANLAR
1919-Türkiye İşçi ve Çiftçi Fırkası
1920-Türkiye Kominist Partisi
1920-Türkiye Halk İştirikiyün Fırkası
1946-Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi
1954-Vatan Partisi-Dr.Hikmet Kıvılcımlı
1975-Türkiye Kominist Partisi-Birlik
1975-Vatan Partisi-2 Emine Kıvılcımlı
1979-Sosyalist Vatan Partisi-Mehmet Özler
1979-Türkiye Küminist Partisi-İşçinin Sesi
1980-Türkiye Kominist Partisi-Devrimci Kanat
1984-Kurtuluş Yolu-TKP işçinin sesinden kopanlar
1987-Türkiye Birleşik Kominist Partisi (TBKP)
1989-Türkiye Kominist Partisi-Kıvılcım
1988-16 Haziran Hareketi-Dr.H.Kıvılcımlı
1989-10 Eylül TKP’yi yeniden toparlama
1991-Sosyalist Birlik Partisi,TKP+TİP
1992-Türkiye Devrim Partisi-TKP/B’nin yeni adı
1996-Ürün-12 Eylül öncesi ÜRÜN’den ayrı
2002-Savaş Yolu-Üründen ayrılanlar
2005-Halkın Kurtuluş Partisi-Dr.H.Kıvılcımlı
2012-Türkiye Kominist Partisi 1920
THKP-C’DEN DOĞANLAR
1965-Fikir Kulüpleri Federasyonu
-969-Devrimci Gençlik
1971-Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi
1971-THKP-C Marksist Leninist-Partizan
1973-THKP-C Acilciler
1975-THKP-C Marksist-Leninist Sol Propaganda Birliği
1976-Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu
1976-Kurtuluş
1977-Devrimci Yol
1977-Tekoşin-Kurtuluştan ayrılanlar
1978-Devrimci Sol
1978-Kasabalılar
1978-THKP-C Üçüncü Yol
1979-THKP-C Çayan sempatizanları
1979-THKP-C Cephe yolu
1979-THKP-C Devrimci Koordinasyon Birliği
1976-THKP-C Devrimci Savaş
1976-THKP-C Eylem Birliği
1979-THKP-C Halkın Devrimci Öncüleri
1979-THKP-C Türkiye Kızıl Muhafızlar Ordusu
1982-Ana Gerilla Birliği (Dev-Yol Gerillaları)
1999-Devrimci Halk Harekatı (TKİB’den ayrılanlar)
1999-Türkiye Kominist İhtilalciler Birliği-Bolşvik
(TİİKP) TÜRKİYE İHTİLALCİ İŞÇİ VE KÖYLÜ PARTİSİ’NDEN DOĞANLAR
1965-Fikir Kulüpleri Federasyonu
1969-Devrimci Gençlik (DEV-GENÇ)
1970-Proloter Devrimci Aydınlık
1971-Türkiye İhtilalci İşçi-Köylü Partisi
1972-Türkiye Kominist Partisi-Marksist-Leninist
1978-Türkiye İşçi Köylü Partisi
1988-Sosyalist Parti
1992-İşçi Partisi
TKP-ML’DEN DOĞANLAR
1976-Halkın Birliği
1977-Devrimci Halkın Birliği
1978-TKP-ML -Partizan
1981-TKP-ML -Bolşevik-Partizan
1983-Sportaküs-Bolşvik Partizandan ayrıldı
1987-Mücadele Bayrağı–Bolşevik Partizandan ayrıldı
1987-TKP-ML -Maoist Parti Merkezi –Akademisyenler
1987-TKP-ML – Devrimci Proloterya
1994-TKP-ML – Doğu anadolu Bölge Komitesi
1994-TKP-ML -Konferans
2002-TKP-ML – Maoist Kominist Parti
