ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kağıdı kim bulmuş? Çinliler bulmuş… Barutu kim bulmuş? Çinliler bulmuş… Barutu kim bulmuş? Onu da Çinliler bulmuş. Adamların bulmadıkları bir nesne neredeyse yok!.. Yarın bir gün bir şey kaybetseniz, Çin’d sormanı gerekecek, Allah bilir ya, onu da Çinliler bulmuş olabilir yani. Çünkü, neredeyse her şeyi bunlar bulmuş.
Gel gelelim, Çin deyince akla ilk gelen ne kağır, ne barut, ne ipekİ şakkadanak Çin Seddi düşer hayal perdesine. Nasıl düşmesin, maşallah, hani “Enine-boyuna” denilir ya, bu da öyle bir şey, hatta daha da fazla. İnsan, hayal ekranında değil de, gerçeğini görünce dengesi sarsılıyor. Zaten dikkat buyurursanız, attığım başlıkta da denge yok; dünyada bir tane Çin Seddi varsa, tabii ki Çin’de olacak. Bunu da hoşgörünüze emanet ederekten giriyorum şimdi o muazzam yapıya.
Antik zamanlardan kalma dev bir ejderha olarak da anılan duvar ülkenin Kuzey sınırları boyunca uzanır. Nasıl sabır göstermişlerse, birileri metreyi eline alıp ölçmüş ve tam 21 bin 196 kilometre ve 18 santim uzunluğu varmış. Çok ilginçtir, 1908’e kadar 8 kilometre falan diye tahmin ediliyormuş ve hatta pek çok eserde o rakamla anlatılmışi 2009’da Çin Devleti duyarlı ölçü yaptırıp resmen açıklamış ki, gerçek uzunluk öyle değil, böyle diye.
Halen, dünyada gerçekleştirilmiş eeen büyük, en hacimli yapı. Fakat meraklılarına göre, asıl önemi, inanılmaz boyutlarından çok onu ortaya çıkaran ruh. Öyle ki, duvar inşaatı sırasında tek değil, birkaç devlet varmış. Tabii ki günümüzdeki duvarın tamamı tek bir çırpıda değil, bölüm bölüm ve uzuuun yıllar içinde tamamlanarak yapılmış. Başlangıç, günümüzden 2700 yıl gerilere dayanıyor. Gereken yerlere parça parça duvarlar çekilmiş. 500 yıl kadar sona, İmparator Kin Şi Huang (MÖ220-206) bu parçaları birleştirip yepare hale getirmiş. Sonraki İmparatorlar da biraz oraya, biraz buraya duvarı uzaagelmişler. Nihayet, Ming Sülalesi zamanında hem parçaların birleştirilmesi hem de boyunun uzatılması için sürekli çalışılmış. Bu son parti, 1368’den 1644!e kadar, 276 sene sürmüş. Bir aşka hesapla, iğlk harcın atılması ile bugünkü hale gelmesi için yaklaşık 2 bin 300 sene zaman harcanmış.
NEDEN YAPMIŞLAR?
Bize ilk okulda öğretildiğine göre, atalarımızın gücünden korkan Çinliler duvarı yaptırmış. Kısmen doğru olabilir çünkü pek çok kaynakta, “göçmen akınlarına karşı” ifadesi yer alıyor. Ayrıca, savunma amacının da, değişik asırlar içinde, öne çıktığı belirtilmekte. İlaveten ve de ağırlıklı olarak ticaretin ve mal giriş-çıkışlarının kontrolü de devreye giriyor.
21 bin 196 kilometre boyunca sayısız gözetleme kuleleri, askeri birlik istasyonları ve karakollar yer alıyor.
6 BİN 546 ADASI VE DAHİ DÜNYA’DA “ÇİN MODASI”
Duymayan okumuştur; okumayan işitmiştir ki, günün her hangi bir salisesinde ve kürre-i mükevvenat’ın, yani evrenin herhangi bir yerinde insanlardan bir bitanesi ya Çinli sayısından yahut ta Çin malı istilasından bahsedicidir… Yani ki, bir süredir dehr-ü-deryada bu memletten, yahut ta müstahsalatından, yani üretimlerinden bahsetmek (İN) oldu. (İn) demek te yaygın moda anlamındaki moda sözcük; bir bakıma, Türk kaşığı ile İngiliz köftesi yemek gibi bir şey ama, bazı bir entel televizyonlarımız ve dantel dergilerimiz ile gazetelerimiz böylesini çağdaşlık görüyor. Alay etmek gibi olmasın, biz de uyduk hazır olan zırvaya…
Bir araba laf ettik te ne dedik?
Hiç!..
Halbuki, diyecektik ki, işbu Çin Memleketinin 6 bin 546 adası var. En büyüğüne Tayvan diyorlar; yıllarına da hayvan diyorlar: “at yılı”, “köpek yılı” falan gibi yani… Son senelerde bişey daha diyorlar ki, işte bunu diyenlerin sayısı her saniyede biraz daha artıyor: “Dünya ile entegrasyon içinde çağdaş yaşam” diyorlar… Demekle kalmıyorlar, bunu ideal tutup gerçekleştirmek için de öyle bir çalışıyor, öyle bir ter döküyorlar ki, siz deyiniz “aşk ile”, biz diyelim “vecd ile..”.
Sonunda, daha düne kadar kravatsız, gömleği yakasız, yaşamı küllümin cakasız olan Çinli, bugün gömleği yakalı, üstü-başı fiyakalı olmazsa bırakın sokağa çıkmayı, pencereye bile yaklaşmıyor. Yani, Çinli demek, “çağdaş ve bahtiyar” demek… Bize rehberlik ve ev sahipliği yapanların gösterdiği Çin böyle. Bir de bizi görüp gezmeden duyup bellediklerimiz var ki, o cepheden bakıldığında da, Çinli demek, “ilkel ve genç yaşta ihtiyar” demek… “Nasıl oluyor bu iş” diye sorup sual eyleyecek olursanız, bizahmet bundan kelli yazacaklarımızı da lutfedip okuyuverin.
PAZARTESİ: İPEK 25OO YIL ÇİN GİZEMİ OLARAK KALMIŞ
DÜNYANIN 7 HARİKASINDAN BİRİ: Bu harika yapı üzerinde birkaç yüz adım yürümek bile insanı hayrete düşürmenin yanı sıra heyecan da veriyor. Tabii gelmişken bir de fotoğraf çektirmek gerekliydi.
ÇİN SEDDİNDE İKİ BAŞKAN: Türkiye Belediyeler Birliği ve Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak’ı, set üzerinde, o zamanki Tarsus Nelediye Başkanı Burhanettin Korkmaz’la böyle fotoğrafladım.
İNSAFSIZLAR: Bu muazzam duvara her gün onbinlerce turst geliyor. Ne yazık ki, vandalizme sınır yok. Şunun bunun çocukları buraya da anı kazımaktan çekinmemişler.
İSTASYONLARDAN BİRİ: Duvar üzerinde sayısız gözlem kuleleri, garnizon ve karakollar var. Bu yapılardan birini de huzurlarınıza getirmiş olayım.
